تحلیل فضایی توزیع فضاهای ورزشی و عدالت مکانی در شهر ایلام

تحلیل فضایی توزیع فضاهای ورزشی و عدالت مکانی در شهر ایلام با هدف ارزیابی میزان توازن و دسترسی عادلانه شهروندان به امکانات ورزشی، مبتنی بر رویکرد کمی و ابزارهای تحلیل مکانی در سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام گرفته است. یافته ها نشان می دهد الگوی مکانی فضاهای ورزشی در ایلام دارای تمرکز و پراکندگی نامتوازن است؛ به گونه ای که شاخص خودهمبستگی مکانی موران (Moran’s I = ۰.۶۳) حاکی از وجود تجمع فضایی بالا در بخش های مرکزی شهر می باشد. شاخص عدالت مکانی محاسبه شده (Space Equity Index = ۰.۴۷ از ۱) بیانگر وضعیت «نسبتا ناعادلانه» در تخصیص فضاهای ورزشی بین مناطق مختلف شهری است. بررسی لایه های جمعیتی و کاربری زمین نشان داد که تراکم امکانات ورزشی در مناطق شمالی و مرکزی بیش از دو برابر مناطق جنوبی و غربی است، که خود منجر به کاهش سطح مشارکت و رضایت شهروندان در این نواحی شده است. نتایج تحلیل همبستگی مکانی بیانگر ارتباط معنی دار بین تراکم فضایی امکانات ورزشی و شاخص کیفیت زندگی شهروندان با ضریب همبستگی 𝑟=۰.۵۸r=۰.۵۸ می باشد. همچنین، مدل رگرسیون مکانی نشان داد که متغیر ورزش و سرانه فضای ورزشی توان تبیین حدود ۳۷ درصد از واریانس شاخص عدالت اجتماعی و کیفیت زندگی شهری را دارد. از سوی دیگر، فقدان زمین های ورزشی روباز، سرپوشیده و چندمنظوره در نواحی کم برخوردار سبب شده شاخص تعلق مکانی و حس تعلق اجتماعی در این مناطق کاهش قابل توجهی یابد. پیشنهاد می شود شهرداری و سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی ایلام با بهره گیری از مدل های تصمیم گیری چندمعیاره (AHP و ANP) نسبت به بازتخصیص عادلانه فضاهای ورزشی، به ویژه در نواحی جنوب و غرب شهر اقدام نمایند. در مجموع، یافته ها تاکید می کنند که تحقق عدالت مکانی در حوزه ورزش نه تنها به توزیع عادلانه زیرساخت ها وابسته است، بلکه نیازمند تقویت سیاست های مشارکت اجتماعی و برنامه ریزی فضایی شهروند محور در سطح محلات می باشد. این تحقیق می تواند به عنوان الگوی کاربردی برای سایر شهرهای متوسط ایران جهت ارزیابی توازن فضایی امکانات ورزشی و سنجش عدالت مکانی مورد استفاده قرار گیرد.