نقش و کارکردهای هوش مصنوعی در تحول آموزش و پرورش: رویکردی نظری و تحلیلی

تحولات سریع فناوری در دهه های اخیر، نظام های آموزشی را با دگرگونی های بنیادین روبه رو ساخته است. یکی از مهم ترین این تحولات، ورود هوش مصنوعی به عرصه آموزش و پرورش است که به عنوان ابزاری نوین، زمینه ساز تغییر در شیوه های یاددهی و یادگیری، ارزشیابی، و مدیریت آموزشی شده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نظری نقش و کارکردهای هوش مصنوعی در تحول آموزش و پرورش با تاکید بر رویکرد تحلیلی و آینده نگر است. این پژوهش از نوع نظری مروری بوده و با تحلیل اسناد، مقالات و منابع علمی معتبر داخلی و خارجی انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که کاربردهای هوش مصنوعی در آموزش، طیف گسترده ای از فرایندهای یادگیری شخصی سازی شده، سیستم های پشتیبان معلمان، طراحی محتوای هوشمند، تحلیل داده های آموزشی، و شبیه سازی محیط های یادگیری را دربرمی گیرد. همچنین، نتایج حاکی از آن است که هوش مصنوعی می تواند با بهبود تصمیم گیری آموزشی، افزایش بهره وری معلمان، و ارتقای عدالت آموزشی، کیفیت نظام تعلیم و تربیت را متحول کند. با این حال، چالش هایی چون ملاحظات اخلاقی، وابستگی به فناوری، تهدید نقش انسانی معلم، و نابرابری دسترسی به منابع فناورانه از موانع اساسی توسعه آن محسوب می شوند. در نتیجه گیری، تاکید می شود که بهره گیری موثر از هوش مصنوعی در آموزش و پرورش مستلزم تقویت سواد دیجیتال معلمان، تدوین سیاست های هوشمند آموزشی، و طراحی بسترهای بومی سازی شده است. این پژوهش با تبیین چارچوب نظری و تحلیل ابعاد مختلف هوش مصنوعی در آموزش، می تواند به عنوان مبنایی برای تصمیم گیری های راهبردی در نظام تعلیم و تربیت ایران مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، آموزش و پرورش ، تحول آموزشی ، یادگیری شخصی سازی شده ، سواد دیجیتال معلمان.