ارزیابی زیرساخت های شهرهای جدید (مطالعه موردی شهر جدید سهند)

با رشد شهرنشینی و شهرگرایی معضلات محیط زیست شهری به حد بحرانی رسیده است؛ در حالیکه امروزه یکی از مسائل روز جهان حفظ محیط زیست است. برای رسیدن به توسع پایدار شهری توجه به وضع قوانین و آیین نامه های مناسب، اجرای صحیح و نیز تغییر الگوی مصرف و نگرش های زیست محیطی ضروری است. مسئله مهم دیگری که انسان با آن مواجه است نحوه نگرش استفاده از منابع انرژی در دسترس و تعامل بین منابع و نحوه بهره برداری از این منابع است. از جمله مهمترین عواملی که توسعه کالبدی-فضایی شهرها را تسریع می بخشد، رشد بی رویه جمعیت ناشی از زاد ولاد مهاجر، صنعتی شدن شهرها، توسعه و اعمال سیاست های اقتصادی از سوی دولت هاست. این روند موجب برهم خوردن تعادل اقتصادی و اجتماعی درون شهرها و اکولوژی منطقه ای شده که عرصه ای طبیعی را هر روزه بار ساکنان تنگ کرده است. از مهمترین اهداف شکل گیری استقرار جمعیت سرریز شهرهای بزرگ بوده است. ایران نیز از این امر مستثنی نبوده است و رشد شهرنشینی در ایران نشان می دهد که جمعیت در تمامی شهرها به صورت متعادل رشد نکرده، بلکه به طور عمده شهرهای بزرگ با سرعت بیشتری نسبت به شهرهای کوچک رشد کرده اند. این امر سبب گردیده تا مشکلات جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی شدت بگیرد و یکی از راهکارهای اصلی دولت احداث شهرهای جدید در حوزه نفوذ این شهرها برای کاستن از مشکلات ذکر شده و جذب سرریز جمعیتی کلان شهرها شود. اکنون که بیش از سه دهه از ایجاد شهرهای جدید در ایران می گذرد همواره شاهد مشکلات عدیده ای در شهرهای جدید از جنبه های مختلف هستیم. گرایش به ایجاد شهرهای جدید از سال ۱۳۶۴ به طور غیررسمی در محافل مرتبط با شهرسازی ایران مطرح شد و و نهایتا در سال ۱۳۶۸ با تصویب آن در هیئت وزیران شکل رسمی یافت. عوامل متعددی از آن تاریخ تاکنون در موفقیت و عدم موفقیت این گونه شهرها دخیل بوده اند. توسعه زیرساخت ها یکی از الزامات مهم رشد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی به شمار می رود و بدون ایجاد زیرساخت های لزم بستر توسعه و شیوه رسیدن به اهداف معین شده در آن امکان پذیر نمی باشد. با مروری بر پیشینه پژوهشی موضوع می توان دریافت که چارچوب جامع و کاملی در زمینه زیرساخت های شهری که یک شهر جدید به آن نیاز دارد توجه جدی صورت نگرفته است. حال آنکه وجود چارچوب نظری مدون و جامع می تواند به برنامه ریزان و مدیران در جهت مقابله با مشکلات شهری کمک نماید تا با استفاده از این چارچوب، نقاط ضعف در زیرساخت های شهری را بدست آورند. از سویی دیگر نگاه به ابعاد سخت و فیزیکی زیرساخت های شهری سبب شده است تا ابعاد نرم آن مورد غفلت قرار گیرد. بر این اساس مقاله پیش رو متمرکز بر ارائه چارچوبی جامع از زیرساخت های شهری است تا بتواند با در نظر گیری ابعاد مختلف، آن به رویکردی جامع از زیرساخت های شهری مورد نیاز شهرها و به خصوص شهرهای جدید برسد.

کلیدواژه ها:

ارزیابی زیر ساخت های شهرهای جدید ، شهرک سهند ، تبریز ، دانشگاه هنر اسلامی تبریز