بررسی توسعه شهری و کشف تغییرات کاربری اراضی با در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی با استفاده از تصاویر ماهواره ای سالهای ۱۹۹۱ و حکیده ۲۰۲۴

رشد پرشتاب و بیبرنامه فیزیکی شهرها در کشورهای در حال توسعه پیامدهایی عمیق بر ساختار فضایی، کیفیت محیط و تعادل اکولوژیکی برجای نهاده. پژوهش حاضر با هدف تحلیل روند تغییر کاربری اراضی شهر تهران طی سالهای ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۴ و ارزیابی تاثیرات زیست محیطی ناشی از آن، از داده های سری زمانی تصاویر ماهواره ای و شاخصهای سنجش از دور نظیر NDVI و LST بهره گرفته است. نتایج تحلیل ها حاکی از آن است که در این دوره بیش از ۱۲۰۰۰ هکتار از اراضی بایر و بالغ بر ۳۵۰۰۰ هکتار از پوششهای طبیعی گیاهی به اراضی ساخته شده تبدیل شده اند. این توسعه فیزیکی با کاهش شدید شاخص پوشش گیاهی (NDVI) و افزایش میانگین دمای سطح زمین (LST) در نواحی، شهری به ویژه مناطق غرب و جنوب غرب تهران همراه بوده است. در برخی نقاط دمای سطحی تا بیش از ۵ درجه سانتیگراد نسبت به نواحی غیر شهری افزایش یافته که موید تشدید پدیده جزیره حرارتی شهری (UHI) و اختلال در چرخههای طبیعی، حرارت رطوبت و رواناب سطحی است. همچنین کاهش نفوذ پذیری زمین تخریب پوشش گیاهی افزایش مصرف انرژی و تهدید منابع آب زیرزمینی از دیگر نتایج بارز این تغییرات میباشد. در نهایت، یافته های این پژوهش بیانگر آن است که فقدان رویکرد اکولوژیکی در مدیریت توسعه شهری تهران را در مسیر ناپایدار قرار داده و بازنگری در سیاستهای توسعه با تاکید بر حفاظت محیط زیست کنترل ساخت وساز و استفاده از داده های سنجش از دور ضرورتی اجتناب ناپذیر در جهت تحقق توسعه پایدار و تاب آور شهری است.

کلیدواژه ها:

توسعه شهری ، کاربری اراضی شهر تهران ، سنجش از دور