تبیین مولفه های زیبایی شناسی ایرانی - اسلامی در پارچه مخملی دوره صفوی با نقش مجلس شکار رضوان احرارا

پارچه های مخملی دوره صفوی بازتابی منحصر به فرد از تلفیق زیبایی شناسی اسلامی، روایت عرفانی و ذوق بصری ایرانی هستند. این پژوهش با تمرکز بر یک نمونه نادر از پارچه مخمل منسوب به غیاث الدین نقشبند علی یزدی با نقش «مجلس شکار»، به تحلیل ساختار، فرمی، نمادین و معنایی آن می پردازد. پرسش اصلی تحقیق آن است که چگونه عناصر بصری این پارچه در غیاب تقارن و تکرار هندسی سنتی به وحدت معنایی و زیبایی شناختی دست می یابند و تا چه میزان با اصول زیبایی شناسی اسلامی همخوانی دارند؟ روش پژوهش کیفی و مبتنی بر تحلیل تاریخی نشانه شناختی است. داده ها از منابع تصویری، کتابخانه ای و مستندات تخصصی در زمینه هنر نساجی صفوی گردآوری شده اند. یافته ها نشان می دهند که اثر مذکور با بهره گیری از فرمهای دایره محور، پویایی ترکیب بندی و روایت پردازی، تصویری نوعی تعادل بصری و زیبایی معناگرا خلق می کند که با زیبایی شناسی عرفانی اسلامی و نظریه های غربی قابل تحلیل است. این مقاله نخستین مطالعه ساختاری زیبایی شناختی بر یک اثر مخمل خاص از دوره صفوی است که می تواند درک تازه ای از تحولات ذوق هنری آن دوران و ظرفیت بینامتنی هنرهای اسلامی فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

پارچه مخمل صفوی ، غیاث الدین نقشبند ، زیبایی شناسی اسلامی ، روایت تصویری ، نمادشناسی