مطالعه تطبیقی کتیبه های مسجد کبود تبریز و مسجد یشیل بورسا

کتیبه ها به عنوان اسناد نوشتاری شناسنامه ای مستند برای بناهای تاریخی محسوب می شوند و کتیبه نگاری از سنتهای دیرینه در هنر و معماری جهان اسلام است. این عناصر بصری حامل مستقیم معنا هستند و از دو جنبه تصویری (ظاهری و محتوایی) در بناهای اسلامی اهمیت ویژه ای دارند. برخی پژوهشگران همچون ویلبر هیلن براند بلر و بلوم به شباهت های میان مسجد کبود تبریز و مسجد یشیل بورسا اشاره کرده اند؛ هر چند این شباهت ها بیشتر بر پلان دو مسجد تاکید داشته است. در این مقاله کتیبه های این دو بنا مورد بررسی قرار می گیرد. هدف پژوهش استخراج و تحلیل کتیبه های مساجد کبود تبریز و یشیل بورسا است و پرسش اصلی این است که آیا شباهت هایی در مضامین، تکنیک های به کار رفته در کاشی کاری ها و نوع خطوط دو مسجد وجود دارد؟ داده ها به شیوه کتابخانه ای گردآوری و تصاویر به صورت میدانی ثبت شده و پژوهش با روش توصیفی - تطبیقی انجام شده است. یافته ها نشان می دهد که در هر دو مسجد از خطوطی مانند ثلث و کوفی استفاده شده و مضامین کتیبه ها عمدتا تعلیمی و تربیتی است که با تکنیک هایی همچون کاشی معرق و هفت رنگ اجرا شده اند. این کتیبه ها نشانه هایی روشن از اعتقادات بانیان خود دارند و تفاوت دیدگاه های مذهبی را نیز آشکار می سازند. همچنین، وجود اشعار فارسی در کتیبه های مسجد یشیل بورسا و ذکر نام استادان تبریزی در محراب این مسجد، بیانگر روابط فرهنگی و اجتماعی میان امپراتوری آناتولی و ایران است.

کلیدواژه ها:

کتیبه ، مسجد کبود تبریز ، مسجد یشیل بورسا