تحلیل نقش عنصر حمام در ساختار کالبدی و عملکردی باغ ایرانی مطالعه موردی باغ اکبریه بیرجند

باغهای ایرانی، به عنوان بازتابی از تعامل میان طبیعت، فرهنگ و معماری، دربرگیرنده فضاهای عملکردی متعددی از جمله حمامها هستند که علاوه بر نقش بهداشتی در ساختار کالبدی باغ نیز تاثیرگذار بوده اند. مساله اصلی این پژوهش بررسی چگونگی تاثیرگذاری عنصر حمام بر ساختار فضایی و عملکردی باغهای ایرانی با تمرکز بر باغ اکبریه بیرجند در سه دوره قاجار، پهلوی و معاصر است. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسشهاست: ۱- چگونه ساختار و عملکرد حمامهای باغ اکبریه در دوره های مختلف تاریخی دچار تغییر شده است؟ ۲- چه ویژگیهای خاص کالبدی حمامهای باغ اکبریه آن را از سایر حمامهای باغهای ایرانی متمایز می سازد؟ هدف پژوهش، تحلیل سیر تحول فضایی و عملکردی حمام باغ اکبریه و شناسایی ویژگیهای کالبدی آن با رویکرد تطبیقی در سه دوره تاریخی است. روش تحقیق به صورت توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر مطالعات میدانی، منابع تاریخی و تحلیل معماری انجام شده است. یافته ها نشان میدهد که ساختار حمامهای این باغ متناسب با تغییرات تکنولوژیک، تحولات اجتماعی و نیازهای جدید دچار دگرگونیهای فضایی و عملکردی شده و در هر دوره تاریخی، پاسخ متفاوتی به الزامات بهداشتی و معماری داده است. نتیجه این پژوهش بیانگر آن است که طراحی حمامها در باغ اکبریه ضمن حفظ پیوستگی با سنت معماری ایرانی به تدریج به سمت بهره گیری از فناوریهای نوین و تفکیک کاربریهای عمومی و خصوصی پیش رفته است که این روند بازتابی از تغییر نگرش فرهنگی نسبت به فضاهای بهداشتی در معماری باغ ایرانی است.

کلیدواژه ها:

باغ ایرانی ، حمام باغی ، باغ اکبریه ، ساختار کالبدی ، عملکرد فضایی