طبیعت به عنوان درمانگر خاموش؛ طراحی آسایشگاه روانی با محوریت باغهای شفابخش

بشر از آغاز خلقت ارتباط نزدیکی با طبیعت داشته و همواره از اثرات فرح بخش آن در طول زندگی بهره جسته است. امروز با افزایش جمعیت، رشد شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع، این ارتباط کاهش یافته و مشکلات ناشی از آن اعم از استرس، اضطراب، افسردگی و اختلالات روانی در جامعه فزونی یافته است. افزایش اختلالات روانی نیاز به بازنگری در نحوه طراحی فضاهای درمانی را بیش از پیش ضروری ساخته است. آسایشگاههای روانی به عنوان فضاهای درمانی نقش مهمی در بازتوانی بیماران و بازسازی آرامش روان آنها دارد. اما آنچه در بحث درمان اینگونه فضاها مشهود است، آن است که غالب این فضاها با فرمت محیطهای درمانی همچون بیمارستانها ساخته می شوند و در طراحی و ساخت آنها توجه به طبیعت و محیط طبیعی وجود ندارد. پژوهشها نشان از تاثیر مثبت محیطهای طبیعی و طبیعت بر تسریع روند بهبودی بیماران به خصوص بیماران روانی دارند. یکی از رویکردهای نوین در طراحی آسایشگاههای روانی بهره گیری از طبیعت به عنوان یک عامل درمانگر غیر مستقیم و غیر دارویی است. باغهای شفابخش به عنوان فضاهایی میان رشته ای با تکیه بر اصول روانشناسی محیطی، منظر درمانی و طراحی انسان محور توانایی ایجاد آرامش، کاهش استرس و تسریع روند بهبودی را دارند. پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش طبیعت در ارتقاء سلامت روان به بررسی مفاهیم نظری، شاخص های طراحی باغهای شفابخش و کاربرد آنها در فضاهای روان درمانی می پردازد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر محیط و مناظر طبیعی در قالب باغهای شفابخش بر سلامت بیماران روانی است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته و جمع آوری اطلاعات آن از مطالعات، اسنادی، کتابخانه ای و بررسی پژوهش های پیشین در این زمینه انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که طراحی و ساخت آسایشگاههای روانی در محیط های باز، امن با ارتباط مستقیم با طبیعت و درگیر نمودن جسم، روح و ذهن بیماران با کمک طبیعت، لمس و تجربه ی آن می تواند همچون درمانگری خاموش موجب کاهش فشارهای روانی و بهبود کیفیت درمان بیماران در اینگونه فضاها گردد.

کلیدواژه ها:

آسایشگاه روانی ، باغهای شفابخش ، بیماران روانی ، طبیعت ، سلامت روان ، طبیعت درمانی