تقویت تعاملات اجتماعی کودکان با استفاده از مولفه های کالبدی مجتمع مسکونی

با افزایش سهم مجتمع های مسکونی در ساختار شهری معاصر به ویژه در شهرهای در حال توسعه، توجه به کیفیت زندگی گروه های سنی آسیب پذیر از جمله کودکان بیش از پیش اهمیت یافته است. در این میان نقش فضاهای کالبدی در شکل گیری و تقویت تعاملات اجتماعی، کودکان به عنوان بخشی حیاتی از فرآیند رشد و اجتماعی شدن آنان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر با نگاهی میان رشته ای از منظر معماری، روان شناسی رشد و جامعه شناسی، به بررسی مولفه های کالبدی تاثیرگذار بر تعاملات اجتماعی کودکان در مجتمع های مسکونی پرداخته و تلاش کرده است تا چارچوبی نظری و کاربردی برای طراحان و برنامه ریزان شهری فراهم آورد. یافته های پژوهش بر اساس مرور منابع علمی و تحلیل ساختاری مفاهیم، کلیدی نشان می دهد که مولفه هایی همچون مقیاس پذیری، تناسبات، خوانایی فضایی، انعطاف پذیری فضاها، سلسله مراتب در فضا، سایه و نور فضاهای فیزیکی، آسایش محیط و پاسخگویی به نیازهای متنوع فضایی نقشی مهم در افزایش کیفیت تعاملات اجتماعی کودکان ایفا می کنند. طراحی صحیح فضاهای بازی، عرصه های میانی، ورودی ها، فضاهای سبز، تفکیک مسیرهای حرکتی و وجود فضای نظارت پذیر توسط بزرگسالان می تواند نه تنها حس امنیت و تعلق را در کودکان تقویت کند، بلکه زمینه را برای بروز رفتارهای اجتماعی مشارکتی، مسئولانه و سازنده فراهم سازد. همچنین تاکید می شود که ادراک محیطی کودک از فضا، رابطه مستقیمی با کنش های اجتماعی او دارد؛ به طوری که محیط های قابل فهم، نظارت پذیر و دارای عناصر محرک، طبیعی، احتمال مشارکت اجتماعی فعال را افزایش می دهند. در نهایت، مقاله بر اهمیت بازنگری در طراحی مجتمع های مسکونی با رویکرد کودک محور تاکید دارد و پیشنهاد می کند که شاخص های تعامل پذیری در استانداردهای طراحی لحاظ شود؛ همچنین مشارکت مستقیم کودکان در طراحی و ارزیابی فضاها می تواند به واقع گرایی بیشتر طرح ها کمک کند. این پژوهش، با تلفیق ادبیات نظری و دلالت های عملی، تلاشی برای ارتقای کیفیت تعاملات اجتماعی کودکان در محیط های سکونتی ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

روانشناسی محیطی ، تعامل ، اجتماعی ، اجتماع پذیری ، کودکان ، طراحی مجتمع مسکونی