مدارس پایدار: فرهنگ محور، ادغام هنر اسلامی و روانشناسی محیط در طراحی معماری آموزشی

با رشد سریع شهرنشینی، گسست فرهنگی و فشارهای زیست محیطی، طراحی فضاهای آموزشی به عنوان بستری برای شکل گیری هویت، ارتقاء سلامت روانی و تحقق پایداری زیست محیطی اهمیت فزاینده ای یافته است. این مقاله با رویکردی میان رشته ای به بررسی امکان ادغام مولفه های هنر اسلامی و اصول روانشناسی محیط در راستای دستیابی به معماری پایدار در مدارس ایران می پردازد. چارچوب نظری پژوهش بر مفاهیم ادراک محیطی، هویت فضایی، زیبایی شناسی اسلامی و پایداری فرهنگی محیطی استوار است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و مبتنی بر مرور نظام مند، ادبیات تحلیل منابع مستند و مطالعات موردی موجود در مدارس ایران است. داده ها از تحقیقات پیشین و شواهد معماری سنتی اسلامی پایدار گردآوری شده و با روش تحلیل محتوای کیفی و شبیه سازی انرژی ارزیابی گردید. یافته ها نشان می دهد به کارگیری عناصر هنر اسلامی نظیر هندسه مقدس، خوشنویسی، کاشی کاری و نورپردازی سنتی در کنار اصول روانشناسی محیطی چون احساس تعلق، رضایت روانی و الگوهای تعامل اجتماعی به طور میانگین تا ۳۰٪ موجب افزایش آرامش روانی و ۲۵٪ ارتقاء تعاملات اجتماعی دانش آموزان شده است. همچنین مصرف انرژی در طراحی های پایدار متاثر از این ادغام حدود ۲۰٪ کاهش یافته است. این مطالعه مدلی مفهومی ارائه می دهد که می تواند به عنوان الگویی بومی و قابل پیاده سازی برای طراحی پایدار مدارس ایران مورد استفاده قرار گیرد و مبنایی علمی برای سیاست گذاران آموزشی، طراحان شهری و معماران در جهت ارتقاء کیفیت کالبدی و فرهنگی فضاهای یادگیری باشد.

کلیدواژه ها:

معماری پایدار ، روانشناسی محیط ، هنر اسلامی ، طراحی آموزشی ، زیبایی شناسی سنتی ، اقلیم فرهنگی