واکاوی تاثیر فناوریهای نوین و مصالح پیشرفته در بازآفرینی الگوهای اسلامی ایرانی مطالعه موردی دوره پهلوی دوم (۱۳۴۲-۱۳۵۷)

فناوری های نوین ساختمانی و مصالح پیشرفته نقش محوری در بازآفرینی الگوهای معماری اسلامی ایرانی در دوره پهلوی دوم ایفا کردند. این پژوهش با هدف پاسخ به این پرسش اساسی انجام شده است: فناوری های ساختمانی پیشرفته چگونه معماری تلفیقی دوره پهلوی دوم را ممکن ساختند؟ مطالعه حاضر با بهره گیری از روش تحقیق کیفی و رویکرد تحلیلی-توصیفی به بررسی عمیق نقش تحول آفرین فناوری های نوین در شکل گیری معماری این دوره پرداخته است. یافته های تحقیق که از طریق تحلیل اسناد تاریخی، مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی آثار شاخص به دست آمده، نشان می دهد که فناوری های ساختمانی پیشرفته در سه سطح مختلف تاثیرگذار بوده اند: در سطح سازه ای، بتن مسلح با قابلیت های منحصر به فرد خود امکان ایجاد فضاهای وسیع و فرم های پیچیده ای را فراهم کرد که پیش از این در معماری سنتی قابل تحقق نبود. در سطح زیبایی شناختی، شیشه های صنعتی و پانل های پیش ساخته به معماران این دوره امکان دادند تا بازتعریفی معاصری از عناصر تزئینی سنتی مانند مقرنس و کتیبه ها ارائه دهند. در سطح عملکردی نیز، سیستم های نوین تهویه و نورپردازی فضاهای سنتی را با نیازهای معاصر سازگار کردند. مطالعه موردی سه اثر شاخص این دوره - برج آزادی، موزه هنرهای معاصر تهران و مسجد دانشگاه تهران - به وضوح نشان می دهد که چگونه این فناوری ها به معماران امکان دادند تا از تقلید صرف از گذشته فاصله گرفته، گفتگویی خلاقانه با سنت برقرار کنند و در نهایت اصول جدیدی در معماری ایرانی پایه گذاری نمایند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که فناوری های نوین ساختمانی در این دوره نه به عنوان عناصری بیگانه، بلکه به مثابه زبانی جدید برای بیان مفاهیم اصیل معماری اسلامی ایرانی عمل کردند. این تحولات زمینه ساز شکل گیری معماری تلفیقی شد که هم از ظرفیت های فناورانه مدرن بهره می برد و هم ارزش های هویتی معماری ایرانی اسلامی را حفظ می کرد.

کلیدواژه ها:

فناوری های نوین ساختمانی ، معماری تلفیقی ، مصالح پیشرفته ، دوره پهلوی دوم ، دانشگاه هنر اسلامی تبریز