متاورس و بازتعریف مفاهیم مکان هویت و واقعیت در معماری دیجیتال

با ورود معماری به عصر، متاورس مرزهای مفهومی میان، واقعیت مجاز و فضا دستخوش تغییراتی بنیادین شده است. متاورس به عنوان یک محیط دیجیتال تعاملی و چندبعدی نه تنها بستری برای بازنمایی فضا بلکه ابزاری برای بازتعریف مفاهیم کلاسیکی چون «مکان»، «هویت» و «واقعیت» در معماری به شمار می آید. در این مقاله، تلاش شده است تا با تمرکز بر مفاهیم فلسفی و پدیدارشناسانه تاثیر متاورس بر تحول ادراک فضامندی در معماری معاصر مورد واکاوی قرار گیرد. «مکان» در معماری متاورسی دیگر وابسته به ماده، مرز و اقلیم نیست بلکه بر پایه تجربه ای ذهنی، تعامل آگاهانه اطلاعات دیجیتال شکل می گیرد. همچنین «هویت» از یک ساختار ثابت و فیزیکی به پدیده ای چندلایه، تعاملی و روایی بدل می شود که در قالب آواتارها و رفتارهای مجازی کاربران ظهور می یابد. از سوی دیگر «واقعیت» در بستر متاورس به یک واقعیت شبیه سازی شده یا فراواقعیت Hyperreality تبدیل می شود؛ جایی که نشانه ها بر معانی پیشی می گیرند و تجربه، جایگزین حضور مادی می گردد. روش تحقیق این پژوهش از نوع کیفی توصیفی با رویکرد پدیدارشناسی فلسفی است. در بخش نظری، از تحلیل تطبیقی دیدگاه های فیلسوفانی چون هوسرل، مرلوپونتی و بودریار بهره گرفته شده و در بخش کاربردی، سه نمونه موردی از پروژه های معماری در محیط (متاورس از جمله Spatial.io و پروژه Liberland ZHA) شده اند. بررسی داده ها از طریق تحلیل محتوای متون، تخصصی اسناد دیجیتال و مشاهده تحلیلی محیط های متاورسی گردآوری و با روش تفسیر محوری تحلیل شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که معماری متاورسی فضایی است برای خلق تجربه هویت و معنا نه صرفا فرم و عملکرد. در این فضا معمار به جای طراح، کالبد به خالق روایت و زیست جهان دیجیتال تبدیل می شود و طراحی بر محور تعامل، روایت و هویت سازی شکل می گیرد.

کلیدواژه ها:

متاورس ، معماری دیجیتال ، هویت مجازی ، مفهوم فضا ، واقعیت شبیه سازی شده ، پدیدارشناسی فضا ، معماری تجربه گرا