بازخوانی محرمیت فضایی هندسه پیمونی و تطبیق پذیری فرهنگی در خانه های قاجاری شیراز

در معماری ایرانی مفهوم محرمیت همواره به عنوان یکی از بنیادی ترین اصول در سازماندهی فضاهای مسکونی نقش ایفا کرده است. به ویژه در خانه های قاجاری، طراحی فضاها به گونه ای بوده که سلسله مراتب، قلمروهای جنسیتی، و کنترل دید در راستای ارزشهای فرهنگی و دینی شکل گرفته اند. با این حال، در معماری معاصر، این اصل اغلب یا نادیده گرفته می شود یا به صورت سطحی و صرفا فرمی به آن پرداخته می شود. مسئله اصلی پژوهش حاضر فقدان رویکردی نظام مند و فرهنگی محور برای تامین محرمیت در طراحیهای امروزی است؛ رویکردی که بتواند از بستر دانش بومی برخیزد و قابلیت انطباق با نیازهای امروز را داشته باشد. در این میان، نظام تناسبات پیمونی در خانه های قاجاری شیراز به عنوان یک ساختار هندسی معنایی ظرفیت آن را دارد که به عنوان یک الگوی طراحی مورد بازخوانی قرار گیرد. ضرورت پژوهش در آن است که با توجه به نیاز جامعه معاصر به مسکنهای متراکم فرهنگی محور و در عین حال پاسخگو به مفاهیمی مانند، محرمیت بازگشت به دانش فضایی نهفته در معماری گذشته می تواند پاسخی خلاقانه و بومی ارائه دهد. این پژوهش با رویکردی کیفی- تحلیلی به مطالعه تطبیقی میان نمونههای شاخصی از خانههای قاجاری شیراز و الزامات فضایی معماری معاصر می پردازد. روش تحقیق شامل تحلیل، مورفولوژیک ترسیم شبکه تناسبات پیمونی، خوانش سلسله مراتب، فضایی و بازطراحی مفهومی در قالب دیاگرامهای معاصر است. نتایج تحقیق نشان می دهد که پیمون، نه صرفا به عنوان یک ابزار تناسبات عددی بلکه به عنوان یک منطق سازماندهی فضایی می تواند در طراحیهای امروز نیز به کار گرفته شود؛ به ویژه در طراحی فضاهایی که نیازمند، انعطاف سلسله مراتب و رعایت حریمهای فرهنگی هستند. بازآفرینی این الگو در معماری معاصر فرصتی برای پیوند میان سنت و نوآوری فراهم می آورد.

کلیدواژه ها:

محرمیت ، فضایی ، پیمون ، تناسبات ، هندسی ، تطبیق پذیری ، فرهنگی ، معماری ، خانه های قاجاری