مدل تلفیقی حمایت حقوقی و روانشناختی برای ارتقای کیفیت زندگی آموزشی دانش آموزان استثنایی: از نظریه تا عمل

دانش آموزان استثنایی به دلیل شرایط ویژه آموزشی، روان شناختی و اجتماعی، بیش از سایر همسالان خود در معرض محرومیت از فرصت های برابر آموزشی قرار دارند. در ایران، اگرچه قوانین حمایتی متعددی برای این گروه تدوین شده است، اما به دلیل نبود ساختار منسجم، ضعف در اجرا، و کمبود حمایت های روان شناختی پایدار، اغلب از دستیابی به آموزش با کیفیت و مشارکت اجتماعی محروم می مانند. این مقاله با رویکرد مروری، به بررسی شکاف های موجود در حمایت های قانونی و روان شناختی از دانش آموزان استثنایی می پردازد و با تحلیل مطالعات داخلی و بین المللی، مدلی تلفیقی برای ارتقای این حمایت ها پیشنهاد می دهد. مدل پیشنهادی شامل پنج مولفه اصلی است: نظارت حقوقی شفاف، حضور روان شناس مدرسه ای، تیم چندرشته ای، هماهنگی بین نهادی، و راهنمای اجرایی بومی شده. نتایج مرور نشان می دهد که تنها با ایجاد پیوند بین ابعاد روان شناختی و حقوقی و بهره گیری از ظرفیت های موجود، می توان گام موثری در جهت تحقق عدالت آموزشی و توانمندسازی پایدار دانش آموزان استثنایی برداشت. اجرای پایلوت این مدل در مدارس و ارزیابی میدانی آن می تواند زمینه ساز سیاست گذاری دقیق تر و توسعه یافته تری در نظام آموزش و پرورش استثنایی کشور باشد.

کلیدواژه ها:

مدارس استثنایی ، حمایت حقوقی ، مدل تلفیقی ، عدالت آموزشی ، توانمندسازی دانش آموزان