تلمیحات قرآنی در دیوان حافظ بر اساس ترجمه تفسیر طبری

تلمیح یکی از شاخه های بدیع معنوی است و تلمیح به داستان های قرآنی از جمله ی زیباترین و پربارترین موارد تلمیح در ادبیات فارسی است. تلمیح به آیات قرآنی بخش قابل توجهی از تلمیحات دیوان حافظ را تشکیل داده است. خواجه شیراز نه تنها حافظ قرآن بود بلکه با علوم قرآنی و تفسیر کلام خداوند نیز آشنا بوده است و از منابع قرآنی بویژه تفسیر طبری بر قرآن کریم بهره جسته است. این پژوهش سعی دارد با پرداختن به اشارات مربوط به شخصیت های قرآنی دیوان حافظ بر اساس حکایات و داستان های ترجمه تفسیر طبری بر این فرضیه صحه بگذارد که اشارات داستانی به کار رفته در شعر حافظ، نشان از آگاهی وی از اسرار و رموز قرآنی و نظر داشتن به ترجمه تفسیر طبری است. تلمیحات مربوط به ۱۳ پیامبر، ۷ شخصیت وابسته به پیامبران، بهشت، ابلیس و موضوعات مرتبط با آنها در بیش از دویست بیت دیوان حافظ استخراج و برکاویده شده است. آن چه که در پایان مطالعه ی این پژوهش حاصل می شود تاکیدی است بر آشنایی بسیار عمیق حافظ با اشارات قرآنی و تلمیحات آنها از رهگذر منابع بنیادی مانند تفسیر طبری و ترجمه پارسی آن.

کلیدواژه ها:

قرآن ، تلمیح ، حافظ طبری ، تلمیحات قرآنی