نقش فضاهای تربیتی باز و خلاق در مدارس بر رشد مسولیت پذیری اجتماعی دانش آموزان

در دنیای پیچیده و در حال تغییر امروز، مدارس دیگر تنها محل انتقال دانش نیستند، بلکه نهادهایی برای پرورش مسئولیت اجتماعی و مهارت های شهروندی نیز به شمار می آیند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش فضاهای تربیتی باز و خلاق در مدارس بر رشد مسئولیت پذیری اجتماعی دانش آموزان انجام شد. روش تحقیق توصیفی-همبستگی و جامعه آماری شامل دانش آموزان دوره ابتدایی و متوسطه مدارس دولتی شهر یاسوج در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ بود. نمونه ای ۳۵۷ نفری به روش تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسش نامه فضای تربیتی باز و خلاق (محقق ساخته) و پرسش نامه مسئولیت پذیری اجتماعی (مبتنی بر پژوهش های خارجی) بود که روایی و پایایی هر دو ابزار تایید گردید. یافته های پژوهش نشان داد بین فضای تربیتی باز و خلاق و میزان مسئولیت پذیری اجتماعی دانش آموزان رابطه ای مثبت و معنادار وجود دارد (r = ۰.۶۱, p < ۰.۰۱). مولفه هایی نظیر فرصت تعامل، آزادی بیان، و حمایت از خلاقیت بیشترین تاثیر را در ارتقای مسئولیت پذیری اجتماعی داشتند. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد مولفه های فضای تربیتی، توان پیش بینی حدود ۴۲ درصد از واریانس مسئولیت پذیری اجتماعی را دارند. این نتایج نشان می دهد که بازنگری در طراحی فضاهای یادگیری و روش های تدریس با رویکردی باز، مشارکتی و خلاقانه می تواند بستر مناسبی برای پرورش دانش آموزانی مسئول، پاسخ گو و متعهد به اجتماع فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

فضای تربیتی باز و خلاق ، مسئولیت پذیری اجتماعی ، مدارس ، دانش آموزان ، آموزش مشارکتی ، خلاقیت ، یادگیری اجتماعی