ارزیابی میزان آمادگی فرهنگی معلمان ابتدایی در پاسخ به تنوع قومی–زبانی دانش آموزان

در سال های اخیر، رشد فزاینده تنوع قومی و زبانی در مدارس ابتدایی ایران، نظام آموزشی را با چالش های جدی مواجه کرده است. یکی از مهم ترین مولفه های اثرگذار در کیفیت آموزش در چنین بافت های چندفرهنگی، آمادگی فرهنگی معلمان در مواجهه با تفاوت های زبانی و قومی دانش آموزان است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان آمادگی فرهنگی معلمان ابتدایی و شناسایی چالش ها، نگرش ها، راهبردهای آموزشی و نیازهای آنان در زمینه آموزش در کلاس های چندقومی–چندزبانی انجام شد. این مطالعه با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام گرفت. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۱۵ معلم ابتدایی در مناطق دارای تنوع قومی–زبانی در شهر شیراز گردآوری و با روش تحلیل مضمون براون و کلارک (۲۰۰۶) تحلیل شد. یافته ها نشان داد که آمادگی فرهنگی معلمان اغلب به صورت تجربی و فردی بوده و حمایت ساختاری و آموزشی کافی از سوی نظام آموزشی وجود ندارد. معلمان علی رغم استفاده از راهبردهایی چون بهره گیری از زبان مادری، تصویرسازی و نمایش، با چالش هایی نظیر نبود آموزش رسمی، کمبود منابع چندفرهنگی، فشارهای اداری و سیاست های ارزشیابی یکسان ساز مواجه اند. همچنین، نگرش معلمان نسبت به تنوع، متغیر و گاه همراه با سوگیری فرهنگی است. نتایج حاکی از آن است که توسعه شایستگی فرهنگی معلمان، بازنگری در برنامه درسی و سیاست های زبانی و نیز آموزش تخصصی در زمینه تنوع قومی–زبانی، از الزامات تحقق عدالت آموزشی در نظام آموزش ابتدایی ایران است.

کلیدواژه ها:

آمادگی فرهنگی معلمان ، تنوع قومی–زبانی ، آموزش ابتدایی ، شایستگی فرهنگی ، آموزش چندفرهنگی ، تحلیل مضمون