آموزش مبتنی بر پروژه (PBL) : راهی برای فعال سازی تفکر انتقادی در دانش آموزان

تحولات سریع اجتماعی، اقتصادی و فناوری در جهان امروز، نیازمند تغییرات بنیادین در نظام های آموزشی و روش های یاددهی-یادگیری است. یکی از مهارت های کلیدی که باید در دانش آموزان تقویت شود، تفکر انتقادی است؛ مهارتی که افراد را قادر می سازد اطلاعات را تحلیل کرده، استدلال منطقی به کار گیرند و تصمیم گیری آگاهانه داشته باشند. آموزش سنتی، که مبتنی بر انتقال یک سویه اطلاعات است، در پرورش این توانمندی ها ناکارآمد به نظر می رسد. در این میان، آموزش مبتنی بر پروژه (Project-Based Learning یا PBL) به عنوان رویکردی نوین و موثر، توانسته جایگاهی ویژه در محافل آموزشی پیدا کند. هدف این مقاله، بررسی نقش آموزش مبتنی بر پروژه در فعال سازی و ارتقای مهارت های تفکر انتقادی دانش آموزان است. در این راستا، با مرور ادبیات نظری، تحلیل مدل های عملی موفق و ارزیابی نتایج پژوهش های میدانی، ابعاد مختلف تاثیر PBL بر مولفه های تفکر انتقادی شامل تحلیل، ارزیابی، ترکیب اطلاعات و قضاوت منطقی مورد واکاوی قرار گرفته است. روش تحقیق این مقاله، تحلیل محتوای کیفی منابع معتبر و بررسی تطبیقی نمونه های تجربی پیاده سازی شده در محیط های آموزشی گوناگون می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که آموزش مبتنی بر پروژه با فراهم آوردن محیطی تعاملی، چالش برانگیز و مسئله محور، زمینه بروز خلاقیت، کنجکاوی، مهارت در طرح سوالات اساسی و توانایی تحلیل انتقادی موقعیت های مختلف را در دانش آموزان ایجاد می کند. همچنین نتایج حاکی از آن است که اجرای صحیح این شیوه مستلزم تغییر در نقش معلمان از انتقال دهندگان اطلاعات به راهنمایان فرایند یادگیری و بازنگری در برنامه های درسی است. در پایان، بر ضرورت توسعه ی گسترده تر آموزش مبتنی بر پروژه به عنوان ابزاری راهبردی برای پرورش نسلی منتقد، خلاق و تصمیم گیرنده در نظام های آموزشی تاکید شده است.

کلیدواژه ها:

آموزش مبتنی بر پروژه ، تفکر انتقادی ، دانش آموزان ، آموزش نوین ، مهارت های تفکر انتقادی