کاربرد هوش مصنوعی در تقویت درک معنا و زیباشناسی متون ادبی فارسی در آموزش مجازی

در دهه اخیر، گسترش فناوری های هوشمند و ورود هوش مصنوعی به عرصه آموزش، شیوه های یاددهی و یادگیری را دگرگون ساخته است. یکی از حوزه هایی که از این تحول می تواند بیشترین بهره را ببرد، آموزش ادبیات فارسی است؛ حوزه ای که همواره بر ظرافت های زبانی، درک معنا و زیبایی شناسی متون تکیه دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تاثیر به کارگیری ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی در تقویت درک معنا و زیباشناسی متون ادبی فارسی در محیط آموزش مجازی انجام شده است. روش تحقیق، ترکیبی (کمی کیفی) است. در بخش کمی، دو گروه از دانش آموزان پایه دهم در درس ادبیات فارسی مورد بررسی قرار گرفتند؛ گروه آزمایشی با بهره گیری از ابزارهای هوشمند تحلیل متن (نظیر سامانه های توضیح واژگان، تولید خلاصه و تحلیل آرایه های ادبی) آموزش دیدند و گروه کنترل با روش سنتی تدریس شدند. در بخش کیفی نیز مصاحبه های نیمه ساختاریافته با دبیران ادبیات برای شناسایی تجربیات و چالش های آنان در به کارگیری فناوری هوش مصنوعی صورت گرفت. یافته ها نشان داد استفاده از ابزارهای هوشمند منجر به افزایش درک مفهومی، تقویت تحلیل زیبایی شناختی، افزایش علاقه به خوانش متون کلاسیک و ارتقای تفکر انتقادی در دانش آموزان شد. با این حال، برخی چالش ها همچون وابستگی بیش ازحد به ابزار، ناهماهنگی زبان هوش مصنوعی با بافت ادبی فارسی و ضعف در تحلیل استعاره های فرهنگی نیز مشاهده گردید. بر اساس نتایج، پیشنهاد می شود دبیران ادبیات ضمن تلفیق روش های سنتی و فناورانه، از هوش مصنوعی به عنوان ابزار مکمل برای ارتقای تجربه یادگیری بهره گیرند. این پژوهش بر اهمیت آموزش سواد هوش مصنوعی به معلمان تاکید دارد تا از این فناوری در جهت پرورش ذوق، خلاقیت و تفکر ادبی دانش آموزان استفاده شود.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، ادبیات فارسی ، آموزش مجازی ، زیباشناسی ادبی ، درک معنا ، فناوری آموزشی