بررسی و تحلیل نقش معلم به عنوان تسهیل گر در یادگیری فعال و پویای دانش آموزان ابتدایی

در دهه های اخیر، تحولات گسترده ای در نظام های آموزشی جهان رخ داده است؛ تحولاتی که محور آن ها تغییر نگرش نسبت به یادگیری و نقش معلم در فرایند آموزش است. در نظام های سنتی آموزشی، معلم نقش اصلی و محوری را در انتقال دانش ایفا می کرد و دانش آموزان دریافت کنندگان منفعل اطلاعات بودند. در این الگو، یادگیری اغلب به صورت حفظ کردنی، غیرپرسشگرانه و وابسته به کتاب درسی انجام می گرفت. اما در الگوهای نوین تعلیم و تربیت، به ویژه با تاکید بر نظریات یادگیری سازنده گرایی (Constructivism) و یادگیری مبتنی بر تجربه (Experiential Learning)، محوریت از معلم به یادگیرنده منتقل شده و معلم بیشتر نقش تسهیل گر، هدایت گر و مربی فرایند یادگیری را بر عهده دارد تا انتقال دهنده صرف اطلاعات. در این چارچوب نوین، یادگیری دیگر تنها به معنی جذب اطلاعات نیست، بلکه فرایندی پویا، تعاملی و چندبعدی است که در آن دانش آموزان با مشارکت فعال، تفکر انتقادی، همکاری گروهی و تجربه عملی، به کشف و ساخت معنا از پدیده ها می پردازند. بنابراین، نقش معلم از یک «گوینده» به یک «طراح یادگیری» و از یک «منتقل کننده» به یک «تسهیل گر» تغییر یافته است. معلم تسهیل گر، شرایط و محیطی را فراهم می کند که در آن دانش آموزان فرصت بیابند تا به صورت مستقل بیندیشند، سوال بپرسند، فرضیه سازی کنند، اشتباه کنند، اصلاح کنند و از طریق تعامل با دیگران، به درک عمیق تری از مفاهیم برسند. در مقطع ابتدایی، که پایه و اساس شکل گیری مهارت های شناختی، عاطفی و اجتماعی دانش آموزان است، اهمیت این نقش دوچندان می شود. کودکان در این دوره بیش از هر زمان دیگری نیازمند فضایی انگیزشی، آزاد و امن برای یادگیری هستند؛ فضایی که در آن بتوانند خلاقیت خود را بروز دهند، کنجکاوی شان ارضا شود، و در عین حال مهارت های ارتباطی و مسئولیت پذیری را بیاموزند. در چنین شرایطی، معلم به عنوان تسهیل گر، وظیفه دارد محیط یادگیری را به گونه ای طراحی کند که در آن تعامل، مشارکت و تجربه شخصی دانش آموزان، محور اصلی یادگیری باشد.در نقش تسهیل گر، معلم نه تنها منبع دانش، بلکه الهام بخش یادگیری است. او با طرح پرسش های باز، هدایت گفت وگوهای کلاسی، استفاده از روش های یادگیری فعال مانند بازی های آموزشی، بحث های گروهی، پروژه محور و پژوهش محور، ذهن دانش آموزان را به تفکر و اکتشاف وا می دارد. در واقع، معلم تسهیل گر همچون رهبر ارکستری است که با هدایت درست هر نوازنده، هارمونی یادگیری را در کلاس برقرار می کند. در این پژوهش که به شیوه مروری و با مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به مقاله ها و تحقیق های چاپ شده و مطالب دیجیتالی گرد آوری شده است و سعی بر آن شده که به بررسی نقش معلم به عنوان تسهیل گر در یادگیری فعال و پویای دانش آموزان ابتدایی پرداخته شود. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که نقش معلم به عنوان تسهیل گر در یادگیری فعال و پویا، زمینه ساز مشارکت فعال، تفکر خلاق و رشد همه جانبه ی دانش آموزان ابتدایی است و با هدایت، حمایت و ایجاد فرصت های یادگیری معنادار، یادگیرندگان را به توانمندی، استقلال و مسئولیت پذیری هدایت می کند.

کلیدواژه ها:

روش تدریس ، فعال ، پویا ، آموزش ، دانش آموزان