بررسی و تحلیل راهبردهای موثر برای تغییر نقش معلم از انتقال دهنده به تسهیل گر در آموزش

در نظام های آموزشی معاصر، یکی از اساسی ترین تحولات در حوزه تعلیم و تربیت، تغییر نگرش نسبت به نقش معلم است. در گذشته، معلم به عنوان محور اصلی فرایند یاددهی و یادگیری، نقش انتقال دهنده دانش، اطلاعات و مفاهیم را بر عهده داشت و آموزش بر پایه سخنرانی، حفظ کردن مطالب و پیروی از روش های سنتی استوار بود. اما در دهه های اخیر، با پیشرفت دانش روان شناسی تربیتی، گسترش فناوری های آموزشی و تاکید بر یادگیری فعال و خودمحور، نقش معلم به تدریج از انتقال دهنده صرف به «تسهیل گر یادگیری» تغییر یافته است. این تغییر نه تنها یک جابه جایی در وظایف معلم، بلکه تحولی بنیادین در فلسفه آموزش و نگرش به یادگیری به شمار می آید.در الگوی جدید آموزش، یادگیرنده در مرکز فرایند یادگیری قرار دارد و معلم به جای ارائه مستقیم دانش، به هدایت، راهنمایی و ایجاد فرصت های یادگیری می پردازد. در این رویکرد، معلم نقش «مربی تفکر» را ایفا می کند که با طرح پرسش های هدفمند، برانگیختن حس کنجکاوی، و ایجاد موقعیت های یادگیری تعاملی، زمینه رشد خلاقیت، تفکر انتقادی و استقلال فکری در دانش آموزان را فراهم می سازد. به عبارت دیگر، معلم تسهیل گر به جای آنکه تنها منبع اطلاعات باشد، محیطی غنی از تجارب یادگیری را فراهم می کند تا دانش آموزان خود به کشف، درک و تحلیل مفاهیم بپردازند. این تحول سبب می شود که یادگیری از حالت انفعالی و وابسته به معلم خارج شود و به فرایندی پویا، مشارکتی و عمیق تبدیل گردد.در بسیاری از نظام های آموزشی پیشرو، از جمله فنلاند، کانادا و استرالیا، تغییر نقش معلم از انتقال دهنده به تسهیل گر، یکی از ارکان اساسی موفقیت آموزشی محسوب می شود. در این کشورها، معلمان بیشتر به طراحی موقعیت های یادگیری، پژوهش محور کردن آموزش، و ایجاد تعامل مستمر بین دانش آموزان می پردازند. در این پژوهش که به شیوه مروری و با مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به مقاله ها و تحقیق های چاپ شده و مطالب دیجیتالی گرد آوری شده است و سعی بر آن شده که به بررسی و تحلیل راهبردهای موثر برای تغییر نقش معلم از انتقال دهنده به تسهیل گر در آموزش پرداخته شود. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که نقش تسهیل گرانه معلم تاثیر چشمگیری بر افزایش انگیزه درونی، اعتماد به نفس، خودتنظیمی و احساس کفایت یادگیرندگان دارد. زمانی که دانش آموز احساس کند یادگیری حاصل تلاش و تجربه خودش است، نه نتیجه حفظ مطالب از معلم، درک مفاهیم برای او عمیق تر و ماندگارتر خواهد بود. از این رو، تغییر نقش معلم به تسهیل گر، نه تنها کیفیت یادگیری را ارتقا می دهد، بلکه موجب پرورش مهارت های زندگی، ارتباطی، اجتماعی و تصمیم گیری در دانش آموزان نیز می گردد.

کلیدواژه ها:

راهبرد موثر ، معلمان ، انتقال دهنده ، تسهیل گر ، دانش آموزان