بررسی رابطه خودباوری و عزت نفس دانش آموزان با مشارکت فعال در فعالیت های گروهی

مشارکت فعال در فعالیت های گروهی یکی از ارکان اساسی فرآیند یاددهی–یادگیری در نظام های آموزشی نوین است؛ زیرا این نوع مشارکت نه تنها زمینه ساز تعاملات اجتماعی، تقویت مهارت های ارتباطی و افزایش مسئولیت پذیری در دانش آموزان می شود، بلکه به عنوان عاملی کلیدی در رشد شخصیتی، ایجاد انگیزه درونی برای یادگیری و شکوفایی استعدادها نقش ایفا می کند. پژوهش های متعدد نشان داده اند که مشارکت فعال دانش آموزان در فعالیت های گروهی، با عوامل روان شناختی مهمی همچون خودباوری و عزت نفس ارتباط مستقیم دارد. خودباوری به معنای اعتماد فرد به توانایی های ذهنی، شناختی و مهارتی خود در مواجهه با چالش ها و انجام تکالیف است و عزت نفس بیانگر ارزشمندی ادراک شده فرد نسبت به خویشتن و احساس احترام به خود می باشد. این دو سازه روان شناختی به عنوان پیش بینی کننده های اصلی رفتارهای اجتماعی و تحصیلی دانش آموزان شناخته می شوند و می توانند تعیین کنند که فرد تا چه اندازه تمایل دارد در جمع حضور یابد، نظر خود را ابراز کند، مسئولیت بپذیرد و در جهت دستیابی به اهداف مشترک مشارکت نماید. در محیط های آموزشی که محور یادگیری بر همکاری و تعامل گروهی استوار است، دانش آموزانی که از سطح بالاتری از خودباوری برخوردارند، معمولا با انگیزه بیشتری در فعالیت های گروهی شرکت می کنند و نقش موثرتری در هدایت گروه بر عهده می گیرند. این افراد باور دارند که توانایی تاثیرگذاری بر دیگران را دارند و می توانند در موفقیت گروه مشارکت داشته باشند؛ از این رو احساس ناکارآمدی یا ترس از قضاوت منفی توسط همسالان در آنان کمتر دیده می شود. از سوی دیگر، عزت نفس بالا موجب می شود فرد احساس ارزشمندی کند و خود را شایسته حضور در جمع بداند؛ به همین دلیل مشارکت فعال را نه یک تهدید، بلکه فرصتی برای ابراز وجود، یادگیری و کسب تجربیات اجتماعی جدید تلقی می کند. در مقابل، دانش آموزانی که عزت نفس و خودباوری پایینی دارند، غالبا از حضور در فعالیت های گروهی اجتناب می ورزند، از ابراز عقاید خود هراس دارند و مشارکت را به دلیل ترس از شکست یا پذیرش نشدن توسط سایر اعضای گروه محدود می سازند. در این پژوهش که به شیوه مروری و با مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به مقاله ها و تحقیق های چاپ شده و مطالب دیجیتالی گرد آوری شده است و سعی بر آن شده که به بررسی رابطه خودباوری و عزت نفس دانش آموزان با مشارکت فعال در فعالیت های گروهی پرداخته شود. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که دانش آموزانی که از سطح بالاتری از خودباوری و عزت نفس برخوردارند، تمایل و توان بیشتری برای ایفای نقش موثر، تعامل سازنده و مسئولیت پذیری در گروه نشان می دهند، و این رابطه ی مثبت چرخه ای از انگیزه، تجربه موفقیت و تقویت مهارت های اجتماعی و تحصیلی ایجاد می کند.

کلیدواژه ها:

خودباوری ، عزت نفس ، مشارکت فعال ، فعالیت گروهی ، دانش آموزان