بررسی تاثیرات گروه همسالان در شکل نگرش ها و ارزش های اخلاقی دانش آموزان متوسطه دوم

یکی از بنیادی ترین عرصه های شکل گیری شخصیت، نگرش ها و ارزش های اخلاقی نوجوانان، دوره ی متوسطه دوم است. در این مقطع، دانش آموزان در حال گذر از مرحله ی نوجوانی به جوانی هستند و علاوه بر تغییرات زیستی و شناختی، با تحولات اجتماعی و هیجانی نیز مواجه می شوند. آنان در این دوره به دنبال استقلال، هویت یابی و یافتن جایگاه خود در میان دیگران هستند. از این رو، عوامل محیطی و اجتماعی، به ویژه «گروه همسالان»، نقشی اساسی و تعیین کننده در شکل گیری نگرش ها، باورها و ارزش های اخلاقی آنان ایفا می کند. خانواده نخستین و مهم ترین نهاد اجتماعی است که پایه های تربیتی و اخلاقی کودک در آن نهاده می شود؛ بااین حال، با ورود دانش آموزان به مدرسه و افزایش تعاملات اجتماعی، نقش گروه همسالان به عنوان یک عامل بیرونی و تاثیرگذار روزبه روز پررنگ تر می گردد. همسالان می توانند علاوه بر همیاری در یادگیری و حمایت عاطفی، در شکل دهی به نگرش های مثبت یا منفی، ایجاد انگیزش تحصیلی یا بی انگیزگی، تقویت یا تضعیف ارزش های اخلاقی، و حتی در جهت گیری های رفتاری نقش آفرین باشند. در واقع، گروه همسالان نوعی «آینه اجتماعی» برای نوجوان است که او از طریق مقایسه، همسان سازی و الگوبرداری، بسیاری از نگرش ها و رفتارهای خود را تنظیم می کند. از منظر روان شناسی رشد، نوجوانان در این دوره با پرسش هایی درباره ی هویت فردی، معنای زندگی، معیارهای درست و نادرست، و جایگاه خود در اجتماع روبه رو هستند. پاسخ به این پرسش ها تنها در خلا یا درون خانواده شکل نمی گیرد، بلکه در بستر تعاملات گسترده با همسالان تحقق می یابد. به همین دلیل، گروه همسالان می تواند به عنوان یک منبع قوی جامعه پذیری، ارزش های اخلاقی و نگرش های اجتماعی را تقویت یا تضعیف کند. برای مثال، قرار گرفتن در گروهی که بر صداقت، مسئولیت پذیری، و احترام متقابل تاکید دارد، به رشد مثبت اخلاقی و تقویت رفتارهای مسئولانه منجر می شود؛ درحالی که حضور در گروه هایی که بی انضباطی، پرخاشگری یا بی تفاوتی نسبت به ارزش ها در آن رایج است، می تواند انحراف از هنجارها و تضعیف ارزش های اخلاقی را در پی داشته باشد. از منظر جامعه شناسی آموزش، مدرسه صرفا محل انتقال دانش علمی نیست، بلکه محیطی برای تمرین زندگی اجتماعی و شکل گیری نگرش های پایدار به شمار می رود. در این میان، روابط همسالان در کلاس ها، گروه های دوستی، انجمن های دانش آموزی و فعالیت های فوق برنامه، بستری برای تجربه و بازآفرینی ارزش های اخلاقی فراهم می کند. در این پژوهش که به شیوه مروری و با مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به مقاله ها و تحقیق های چاپ شده و مطالب دیجیتالی گرد آوری شده است و سعی بر آن شده که به بررسی تاثیر فضای مشارکتی در کلاس بر افزایش اعتماد به نفس در دانش آموزان ابتدایی گوشه گیر شود. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که نوجوانان بیش از هر زمان دیگری به نظر همسالان خود اهمیت می دهند و گاهی داوری و قضاوت هم سن وسالان برایشان مهم تر از ارزیابی والدین و معلمان است. این حساسیت موجب می شود که تاثیر گروه همسالان، چه مثبت و چه منفی، بر شکل گیری هویت اخلاقی و اجتماعی دانش آموزان بسیار چشمگیر باشد.

کلیدواژه ها:

گروه همسالان ، نگرش ، ارزش ، رفتار ، دانش آموزان