بررسی اهمیت و نقش فوق برنامه های مذهبی و فرهنگی در پرورش ارزش ها و وضعیت تحصیلی دانش آموزان

نظام تعلیم و تربیت هر جامعه، آینه ی تمام نمای ارزش ها، باورها و اهداف فرهنگی آن جامعه است. اگر آموزش رسمی مدارس، وظیفه ی انتقال دانش، مهارت و سواد پایه را بر عهده دارد، تربیت غیررسمی و برنامه های فوق برنامه نیز نقش اساسی در شکل دهی شخصیت، هویت اخلاقی و ارزش های فرهنگی و دینی دانش آموزان ایفا می کند. در واقع، مدرسه تنها محلی برای آموزش دروس علمی نیست، بلکه محیطی پویا برای رشد همه جانبه ی انسان هایی است که قرار است آینده سازان جامعه باشند. از این رو، برنامه های فوق برنامه مذهبی و فرهنگی، به عنوان مکملی ارزشمند برای برنامه های درسی، می توانند تاثیر بسزایی در پرورش روحیه ی معنوی، تقویت هویت دینی، افزایش انگیزه ی تحصیلی و شکل گیری رفتارهای اخلاقی مطلوب در دانش آموزان داشته باشند. در سال های اخیر، با گسترش رسانه ها و تغییرات فرهنگی و اجتماعی، یکی از دغدغه های اصلی نظام آموزشی کشور، کاهش تدریجی پایبندی نسل جدید به ارزش های دینی، فرهنگی و ملی بوده است. در چنین شرایطی، برگزاری برنامه های فوق برنامه مذهبی و فرهنگی در مدارس، نه تنها به عنوان یک فعالیت جانبی، بلکه به عنوان یک ضرورت تربیتی مطرح می شود. این برنامه ها می توانند با ایجاد محیطی شاد، تعاملی و معنادار، زمینه ی تقویت ارتباط دانش آموزان با مفاهیم ارزشی را فراهم آورند و از بی تفاوتی فرهنگی و اخلاقی آنان بکاهند. فوق برنامه های مذهبی و فرهنگی شامل مجموعه ای از فعالیت هاست که خارج از چارچوب برنامه ی رسمی درسی اجرا می شود، اما اهداف تربیتی آن کاملا منطبق با اصول تعلیم و تربیت اسلامی و ارزش های فرهنگی جامعه است. برگزاری مراسم مذهبی مانند نماز جماعت، جشن های مذهبی، مسابقات قرآنی، نمایشگاه های فرهنگی، اردوهای زیارتی، جلسات سخنرانی، کارگاه های اخلاقی و هنری، و برنامه های مناسبتی مانند دهه فجر یا هفته دفاع مقدس از جمله مصادیق این فعالیت ها هستند. این برنامه ها با بهره گیری از روش های غیرمستقیم و جذاب، زمینه ی درونی سازی ارزش ها و باورهای دینی را در ذهن و دل دانش آموزان فراهم می سازند. در این پژوهش که به شیوه مروری و با مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به مقاله ها و تحقیق های چاپ شده و مطالب دیجیتالی گرد آوری شده است و سعی بر آن شده که به بررسی اهمیت و نقش فوق برنامه های مذهبی و فرهنگی در پرورش ارزش ها و وضعیت تحصیلی دانش آموزان پرداخته شود. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که مشارکت فعال دانش آموزان در فعالیت های فرهنگی و مذهبی، موجب تقویت حس تعلق اجتماعی، افزایش اعتماد به نفس، شکل گیری هویت فردی و اجتماعی سالم، و ارتقای خودکنترلی و انضباط رفتاری آنان می شود. علاوه بر این، چنین فعالیت هایی اغلب به بهبود وضعیت تحصیلی نیز منجر می گردند، چرا که وقتی دانش آموزان در فضایی ارزش محور و معنوی احساس احترام، تعلق و انگیزه می کنند، تمایل بیشتری به یادگیری، تلاش و پیشرفت نشان می دهند. از سوی دیگر، فوق برنامه های مذهبی و فرهنگی فرصتی برای شناسایی استعدادهای نهفته ی دانش آموزان در زمینه های هنری، دینی و اجتماعی فراهم می آورد و آنان را از انزوا و بی هدفی دور می سازد.

کلیدواژه ها:

دانش آموزان ، فوق برنامه ، ارزش ها ، وضعیت تحصیلی ، مذهبی