طراحی و اعتبارسنجی پروتکل آموزشی تلفیقی « روانشناسی- حقوقی» برای والدین در معرض خطر «فقدان صلاحیت حضانت»

مسئله حضانت کودک از چالش برانگیزترین مسائل در حوزه خانواده است. والدینی که به دلایلی مانند سوءمصرف مواد، خشونت خانگی، غفلت یا اختلالات شدید روانی در معرض خطر از دست دادن صلاحیت حضانت قرار می گیرند، اغلب فاقد دانش حقوقی و مهارت های روانشناختی لازم برای بهبود شرایط خود هستند. هدف این مطالعه، طراحی و اعتبارسنجی مقدماتی یک پروتکل آموزشی تلفیقی روانشناسی-حقوقی برای این والدین است. این پژوهش از نوع مطالعات آمیخته اکتشافی ست. در مرحله کیفی، با استفاده از روش تحلیل مضمون و مطالعه نظام مند پیشینه پژوهشی، مضامین اصلی روانشناختی (مانند مدیریت خشم، مهارت های فرزندپروری، کنترل اعتیاد) و حقوقی (مانند قوانین حضانت، الزامات قانونی صلاحیت والدین، حقوق رویه ای) استخراج و در قالب یک پروتکل اولیه ۱۲ جلسه ای طراحی شد. سپس در مرحله کمی، پروتکل طراحی شده از نظر اعتبار محتوا توسط ۱۵ متخصص (شامل ۸ روانشناس بالینی و ۷ حقوقدان متخصص در حقوق خانواده) مورد قضاوت قرار گرفت و شاخص روایی محتوایی (CVI) و نسبت روایی محتوایی (CVR) محاسبه گردید.تحلیل داده های کیفی به شناسایی ۴ مضمون فراگیر شامل آگاهی و بازسازی حقوقی، توانمندسازی روانی-هیجانی، مهارت های فرزندپروری پایه و پیشگیری از بازگشت و تدام بخشی منجر شد. بر اساس این مضامین، پروتکل آموزشی طراحی گردید.نتایج اعتبارسنجی کمی نشان داد که پروتکل از اعتبار محتوایی مطلوبی برخوردار است (CVI=۰.۹۲, CVR=۰.۸۹) پروتکل آموزشی تلفیقی طراحی شده، ابزاری معتبر و علمی برای مداخله و آموزش والدین در معرض خطر فقدان صلاحیت حضانت است. اجرای این پروتکل می تواند ضمن ارتقای دانش حقوقی و مهارت های روانشناختی والدین، احتمال حفظ حضانت کودک در محیطی امن و پایدار را افزایش دهد و از آسیب های ناشی از جدایی کودک از والدین پیشگیری کند. انجام مطالعات بیشتر برای سنجش اثربخشی این پروتکل در نمونه های بالینی ضروری است.

کلیدواژه ها:

پروتکل آموزشی تلفیقی ، صلاحیت حضانت ، والدین در معرض خطر ، روانشناسی حقوقی.