بررسی نقش آموزش راهبردهای فراشناختی در ارتقای خودتنظیمی یادگیری و مسئولیت پذیری تحصیلی در دوره ابتدایی

در جهان امروز، با پیچیده تر شدن فرایندهای یاددهی و یادگیری و گسترش نقش های اجتماعی دانش آموزان، دیگر نمی توان آموزش را صرفا به انتقال اطلاعات محدود کرد، بلکه نیاز است تا مهارت های اساسی تری همچون تفکر، خودتنظیمی، فراشناخت و مسئولیت پذیری نیز در نظام آموزشی مورد توجه قرار گیرد. یکی از مهم ترین رویکردهایی که می تواند یادگیری موثر و پایدار را برای دانش آموزان به ویژه در دوره حساس ابتدایی رقم بزند، آموزش راهبردهای فراشناختی است. فراشناخت که به آگاهی فرد از فرایندهای ذهنی خود و توانایی در کنترل، تنظیم و هدایت آن ها اشاره دارد، نقش بنیادینی در یادگیری عمیق، معنادار و هدفمند ایفا می کند. دانش آموزان ابتدایی در مرحله ای از رشد قرار دارند که پایه های شخصیتی، تحصیلی و اجتماعی آنان در حال شکل گیری است. در این دوره، آموزش راهبردهای فراشناختی نظیر برنامه ریزی، نظارت بر عملکرد، ارزشیابی یادگیری و اصلاح خطاها، می تواند توانایی آن ها را برای درک بهتر از شیوه یادگیری خود، هدف گذاری شخصی، تمرکز و پشتکار افزایش دهد. فراشناخت به دانش آموزان کمک می کند تا نه تنها خود را در مسیر یادگیری هدایت کنند بلکه نسبت به وظایف و مسئولیت های تحصیلی خود نیز آگاه تر، متعهدتر و پاسخگوتر باشند. این امر، بستر مناسبی برای رشد خودتنظیمی در یادگیری را فراهم می سازد. در این پژوهش که به شیوه مروری و با مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به مقاله ها و تحقیق های چاپ شده و مطالب دیجیتالی گرد آوری شده است و سعی بر آن شده که به بررسی نقش آموزش راهبردهای فرا شناختی در ارتقای خودتنظیمی یادگیری و مسئولیت پذیری تحصیلی در دوره ابتدایی شود. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که توسعه مهارت های فراشناختی نه تنها منجر به یادگیری عمیق تر می شود، بلکه توانایی خودارزیابی و خودتصحیح را نیز در یادگیرندگان افزایش می دهد. از این رو، به کارگیری راهبردهای موثر آموزشی با محوریت فراشناخت، در محیط های آموزشی دوره ابتدایی، ضرورتی اجتناب ناپذیر به شمار می رود.

کلیدواژه ها:

فراشناختی ، خودتنظیمی یادگیری ، مسئولیت پذیری تحصیلی ، دانش آموزان ، آموزش