بررسی تاثیر فضای مشارکتی در کلاس بر افزایش اعتماد به نفس در دانش آموزان ابتدایی گوشه گیر

در نظام آموزشی امروز، یکی از دغدغه های مهم معلمان و والدین، رشد همه جانبه شخصیت دانش آموزان به ویژه در ابعاد عاطفی و روانی است. در میان دانش آموزان، گروهی وجود دارند که به دلایل مختلف از جمله ویژگی های فردی، شرایط خانوادگی، تجربیات منفی اجتماعی یا اضطراب های درونی، در تعامل با دیگران دچار مشکل اند و نوعی گوشه گیری و انزوای رفتاری را از خود بروز می دهند. این دسته از دانش آموزان معمولا در فعالیت های گروهی مشارکت نمی کنند، از اظهار نظر در کلاس اجتناب می ورزند، اعتماد به نفس پایین دارند و از نظر هیجانی، آسیب پذیرتر از همسالان خود هستند. بی توجهی به این گروه، نه تنها مانعی بر سر راه رشد شخصیتی و تحصیلی آن ها ایجاد می کند، بلکه می تواند زمینه ساز بروز مشکلات روانی و اجتماعی در سال های آتی زندگی آن ها شود. در این میان، فضای مشارکتی کلاس درس می تواند بستری امن، حمایتگر و انگیزه بخش برای رشد اعتماد به نفس و مهارت های اجتماعی این دانش آموزان فراهم سازد. فضای مشارکتی نه تنها بر مبنای تعامل فعال بین دانش آموزان استوار است، بلکه به شیوه ای طراحی می شود که در آن هر دانش آموز، فارغ از ویژگی های شخصیتی و سطح توانایی خود، احساس دیده شدن، ارزشمندی و مقبولیت را تجربه کند. ایجاد فرصت هایی برای گفت وگو، فعالیت های گروهی، بازی های مشارکتی، تصمیم گیری های جمعی و بیان نظرات در محیطی امن و بدون ترس از قضاوت، از جمله مولفه های کلیدی این فضاست. هنگامی که دانش آموز گوشه گیر در فضایی قرار می گیرد که در آن احساس امنیت روانی، حمایت همسالان و پذیرش از سوی معلم و گروه را تجربه کند، به تدریج جسارت حضور در جمع، مشارکت فعال و ابراز نظر را در خود تقویت می کند. این تجربه های مثبت موجب رشد تدریجی اعتماد به نفس درونی او شده و مسیر برون گرایی و مشارکت اجتماعی وی را هموار می سازد. علاوه بر این، نقش معلم در خلق و هدایت فضای مشارکتی کلاس درس، بسیار حیاتی و تعیین کننده است. معلم با بهره گیری از شیوه های تدریس تعاملی، مدیریت عاطفی کلاس، مهارت در همدلی و شناسایی نیازهای روانی دانش آموزان، می تواند جو کلاسی را به گونه ای سامان دهد که از رقابت های ناسالم جلوگیری شود و همبستگی، احترام متقابل، مسئولیت پذیری گروهی و حس تعلق جایگزین آن گردد. در این پژوهش که به شیوه مروری و با مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به مقاله ها و تحقیق های چاپ شده و مطالب دیجیتالی گرد آوری شده است و سعی بر آن شده که به بررسی تاثیر فضای مشارکتی در کلاس بر افزایش اعتماد به نفس در دانش آموزان ابتدایی گوشه گیر شود. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که فضای مشارکتی در کلاس با ایجاد فرصت های برابر برای ابراز وجود و تعامل اجتماعی، نقش موثری در تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان ابتدایی گوشه گیر ایفا می کند و موجب رشد روانی، تحصیلی و اجتماعی آنان می گردد. بنابراین، توسعه و تقویت این فضا از ضروریات نظام آموزشی برای حمایت از دانش آموزان آسیب پذیر است.

کلیدواژه ها:

مشارکت ، کلاس درس ، اعتماد به نفس ، گوشه گیر ، دانش آموزان