بازی به مثابه آزمایشگاه واقعیت: کاربرد بازیهای جدی در آموزش مفاهیم پیچیده بهداشتی و اجتماعی

این مقاله به تحلیل عمیق و نظاممند «بازیهای جدی» (Serious Games) به عنوان یک پارادایم پداگوژیک تحولآفرین برای آموزش مفاهیم پیچیده، پویا و چندسیستمی در حوزههای بهداشت و علوم اجتماعی میپردازد. در عصری که چالشهای بنیادین بشریت—از همهگیریهای جهانی و بحرانهای اقلیمی گرفته تا نابرابریهای اجتماعی و تعارضات فرهنگی—ماهیتی غیرخطی و درهمتنیده دارند، ابزارهای آموزشی سنتی و خطی (مانند کتابهای درسی و سخنرانی) در به تصویر کشیدن و آموزش این پیچیدگیها ناتوان ماندهاند. این پژوهش استدلال میکند که بازیهای جدی، فراتر از ابزارهای انگیزشی صرف، به مثابه «آزمایشگاههای تعاملی واقعیت» عمل میکنند که با فراهم آوردن یک محیط امن برای تجربه، شکست و یادگیری، امکان درک شهودی و عمیق سیستمهای پیچیده را فراهم میآورند. هدف اصلی این مقاله، کالبدشکافی مبانی روانشناختی و پداگوژیکی اثربخشی این بازیها و ارائه یک تحلیل جامع از کاربردهای عملی آنها در آموزش مفاهیمی چون مدیریت بیماریهای مزمن، واکنش به بحرانهای بهداشتی، همدلی بینفرهنگی و تفکر سیستمی در مسائل اجتماعی است. روش تحقیق، تحلیلیتفسیری و مبتنی بر مرور گسترده ادبیات میانرشتهای در حوزههای نظریه بازی، روانشناسی شناختی، طراحی آموزشی و جامعهشناسی است. این مقاله با تمایز قائل شدن میان «بازیهای جدی» و «گیمیفیکیشن»، به بررسی اصول کلیدی طراحی موثر و چالشهای اجرایی—از جمله هزینههای تولید و موانع پذیرش نهادی—میپردازد. در نهایت، نتیجهگیری میشود که ادغام هوشمندانه بازیهای جدی در برنامههای درسی، نه یک انتخاب لوکس، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای پرورش نسلی است که قادر به درک، تحلیل و مداخله موثر در سیستمهای پیچیده دنیای واقعی باشد.

کلیدواژه ها:

بازیهای جدی ، یادگیری مبتنی بر بازی ، شبیهسازی ، آموزش بهداشت ، صلاحیتهای اجتماعی ، تفکر سیستمی