مدل های موثر در ارتقاء خودنظم بخشی دانش آموزان

خودنظم بخشی به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های یادگیری موثر و موفقیت تحصیلی، نقشی کلیدی در رشد شناختی، عاطفی و رفتاری دانش آموزان ایفا می کند. پژوهش ها نشان داده اند که دانش آموزانی که از سطح بالاتری از خودنظم بخشی برخوردارند، توانایی بیشتری در تعیین اهداف، مدیریت زمان، کنترل هیجانات، خودارزیابی و پیگیری مستمر فعالیت های یادگیری خود دارند. به منظور ارتقاء این مهارت ارزشمند، مدل های متعددی در حوزه روان شناسی و آموزش وپرورش مطرح شده اند که هر یک از دیدگاهی خاص به تبیین سازوکارهای رشد خودنظم بخشی می پردازند. مدل بندورا با تاکید بر نقش خودکارآمدی، الگوگیری و خودتنظیمی رفتاری، یکی از مدل های پیشگام در این عرصه است. همچنین، مدل زیمرمن با تبیین سه مرحله ی پیش عملیاتی، عملکرد و بازتاب، به تشریح فرآیند پویا و چرخه ای خودنظم بخشی پرداخته است. مدل پینتریچ نیز بر تعامل میان انگیزش، شناخت و رفتار در خودنظم بخشی تحصیلی تاکید دارد. در کنار این مدل ها، نظریه های تازه تری همچون رویکردهای شناختی-اجتماعی، نظریه انگیزش پیشرفت و مدل یادگیری خودراهبری نیز دیدگاه هایی نوین ارائه داده اند. در این مقاله مروری، به بررسی جامع این مدل ها پرداخته شده است تا چارچوبی مفهومی برای معلمان، مشاوران و طراحان برنامه درسی فراهم گردد. هدف آن است که با شناخت مولفه های مشترک و متمایز هر مدل، راهکارهایی عملی برای تقویت خودنظم بخشی در محیط های آموزشی ارائه شود. یافته های این مرور نظری، اهمیت رویکردهای تلفیقی، توجه به تفاوت های فردی و طراحی مداخلات آموزشی متناسب با سن و ویژگی های روان شناختی دانش آموزان را برجسته می سازند. پژوهش حاضر می تواند زمینه ساز سیاست گذاری های آموزشی موثرتر و طراحی برنامه های یادگیری شخصی سازی شده باشد.

کلیدواژه ها:

خودنظم بخشی ، مدل های یادگیری ، انگیزش تحصیلی ، نظریه های شناختی ، راهبردهای آموزشی