بررسی چالش ها و فرصت های مدیریت و آموزش در کلاس های درس پرجمعیت

آموزش و پرورش به عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه ی پایدار هر جامعه، نقشی بنیادین در تربیت نیروی انسانی کارآمد و توانمند ایفا می کند. کیفیت آموزش تا حد زیادی وابسته به شرایط و امکانات کلاس های درس و همچنین مدیریت موثر آن هاست. یکی از مسائل مهم و بحث برانگیز در نظام های آموزشی مختلف، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، مسئله ی کلاس های درس پرجمعیت است؛ پدیده ای که در نتیجه ی افزایش جمعیت دانش آموزان، کمبود فضاهای آموزشی، محدودیت در جذب و استخدام معلمان و گاهی سیاست های اقتصادی و مدیریتی پدید می آید. در چنین شرایطی، معلم و دانش آموز هر دو با وضعیت خاصی مواجه می شوند که می تواند هم چالش آفرین و هم فرصت ساز باشد. کلاس پرجمعیت را می توان کلاسی دانست که تعداد دانش آموزان آن بیش از ظرفیت استاندارد آموزشی است و همین امر مشکلاتی در فرایند یاددهی-یادگیری ایجاد می کند. از منظر روان شناختی، تراکم بالای دانش آموزان در کلاس می تواند به افزایش استرس و کاهش انگیزه ی یادگیری بینجامد و از منظر آموزشی، مانع تعامل عمیق میان معلم و دانش آموزان شود. مدیریت رفتارهای فردی و گروهی در چنین کلاسی دشوارتر می شود و امکان ارزیابی دقیق و فردبه فرد کاهش می یابد. علاوه بر این، محدودیت در استفاده از روش های نوین آموزشی و یادگیری فعال یکی از چالش های جدی است که معلمان با آن روبه رو هستند. از نگاه نظام آموزشی، بررسی چالش ها و فرصت های مدیریت کلاس های پرجمعیت اهمیت ویژه ای دارد. زیرا تصمیم گیری های کلان در حوزه ی برنامه ریزی درسی، تخصیص منابع انسانی و مالی، طراحی فضاهای آموزشی و ارتقای مهارت های حرفه ای معلمان، همگی تحت تاثیر این موضوع قرار می گیرند. چنانچه سیاست گذاران آموزشی به این مسئله توجه نکنند، ممکن است کیفیت آموزش به طور جدی آسیب ببیند و نابرابری های آموزشی افزایش یابد. از سوی دیگر، اگر راهکارهای علمی و مبتنی بر تجربه برای مدیریت کلاس های پرجمعیت اتخاذ شود، می توان این شرایط را به فرصتی برای یادگیری اجتماعی، ارتقای مهارت های ارتباطی و ایجاد روحیه ی مسئولیت پذیری در دانش آموزان تبدیل کرد. در این پژوهش که به شیوه مروری و با مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به مقاله ها و تحقیق های چاپ شده و مطالب دیجیتالی گرد آوری شده است و سعی بر آن شده که به بررسی چالش ها و فرصت های مدیریت و آموزش در کلاس های درس پرجمعیت شود. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که کلاس های پرجمعیت با وجود چالش های متعدد مدیریتی و آموزشی، از ظرفیت های بالقوه ای برای یادگیری گروهی، تعامل دانش آموزان و بهره گیری از روش های فعال برخوردارند و مدیریت هوشمندانه می تواند فرصت های یادگیری را به حداکثر برساند.

کلیدواژه ها:

کلاس درس ، پرجمعیت ، مدیریت ، آموزش ، دانش آموزان