بررسی اثربخشی تفکر انتقادی در ارتقاء درک مطالب آموزشی و یادگیری در دانش آموزان

یکی از مهم ترین دغدغه های نظام های آموزشی در دنیای امروز، ارتقاء کیفیت یادگیری و افزایش توانایی درک و فهم عمیق مطالب آموزشی در میان دانش آموزان است. آموزش صرفا به معنای انتقال یک سویه دانش از معلم به دانش آموز دیگر پاسخگوی نیازهای پیچیده و متغیر جوامع امروزی نیست؛ بلکه نظام آموزشی باید بستری را فراهم آورد که دانش آموزان علاوه بر کسب دانش پایه، بتوانند به مهارت های تحلیلی، استدلالی و حل مسئله نیز مجهز شوند. در این میان، تفکر انتقادی به عنوان یکی از مولفه های اصلی یادگیری عمیق و پایدار، نقشی کلیدی در رشد علمی و تربیتی دانش آموزان ایفا می کند. تفکر انتقادی، فراتر از حفظ کردن مطالب یا بازتولید دانش موجود است و بر توانایی تحلیل، ارزیابی، استدلال منطقی، و قضاوت صحیح در مواجهه با مسائل مختلف تاکید دارد. دانش آموزی که مهارت تفکر انتقادی را فرا می گیرد، تنها به شنیدن یا خواندن مطالب اکتفا نمی کند، بلکه می کوشد مفاهیم را تجزیه و تحلیل کند، نقاط قوت و ضعف آن ها را بسنجد، و در نهایت به درک عمیق تری از موضوعات برسد. از این منظر، می توان گفت که تفکر انتقادی ابزار و پلی است میان دانش نظری و کاربرد عملی دانش که یادگیری را از سطحی و موقت به سطحی عمیق، ماندگار و معنادار ارتقاء می دهد. در نظام آموزشی سنتی، تاکید اصلی اغلب بر محفوظات و بازگو کردن مطالب کتاب های درسی بوده است؛ رویکردی که اگرچه ممکن است به موفقیت کوتاه مدت در آزمون ها بیانجامد، اما به ندرت توانایی تحلیل و حل مسائل واقعی زندگی را در دانش آموزان پرورش می دهد. در مقابل، نظام های آموزشی پیشرفته و روزآمد، با تاکید بر مهارت های قرن بیست ویکم، به ویژه تفکر انتقادی، بر این باورند که هدف اصلی آموزش باید پرورش افرادی خلاق، تحلیل گر، و توانمند در تصمیم گیری آگاهانه باشد. در این پژوهش که به شیوه مروری و با مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به مقاله ها و تحقیق های چاپ شده و مطالب دیجیتالی گرد آوری شده است و سعی بر آن شده که به بررسی اثربخشی تفکر انتقادی در ارتقاء درک مطالب آموزشی و یادگیری در دانش آموزان پرداخته شود. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در محیط های آموزشی مبتنی بر پرورش تفکر انتقادی قرار می گیرند، نه تنها در یادگیری مفاهیم درسی موفق تر عمل می کنند، بلکه از نظر انگیزشی نیز رشد چشمگیری دارند. این دانش آموزان مطالب آموزشی را صرفا به عنوان مجموعه ای از اطلاعات نمی بینند، بلکه آن را در قالب مسئله هایی برای کشف، تحلیل و فهم عمیق تر می نگرند. چنین نگرشی باعث می شود فرآیند یادگیری به تجربه ای فعال، مشارکتی و لذت بخش تبدیل شود.

کلیدواژه ها:

تفکر انتقادی ، درک مطلب ، آموزش ، یادگیری ، دانش آموزان