مسئولیت مدنی ناشی از اعتماد؛ مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و نظام حقوقی کامن لا

توسعه روزافزون روابط اجتماعی و اقتصادی و تعاملات مبتنی بر پیش بینی رفتار دیگران، مفهوم اعتماد را به عنصری بنیادین در شکل گیری و دوام این روابط بدل ساخته است. با این حال، در مواردی که این اعتماد به ناروا مورد نقض قرار گیرد و منجر به ورود ضرر به متکی شود، خلاء یک سازوکار حقوقی منسجم برای جبران خسارت های وارده، اهمیت طرح بحث مسئولیت مدنی ناشی از اعتماد را نمایان می سازد. این پژوهش، با رویکردی تطبیقی، به تحلیل مبانی، قلمرو و چالش های مسئولیت مدنی ناشی از اعتماد در دو نظام حقوقی ایران و کامن لا می پردازد.هدف اصلی این مقاله، بررسی این نکته است که آیا حقوق ایران، با وجود عدم برخورداری از دکترین صریح و واحدی تحت عنوان «مسئولیت ناشی از اعتماد» مشابه آنچه در نظام های کامن لا از طریق نهادهایی چون منع استاپل (Promissory Estoppel) یا تقصیر ناشی از اظهارات گمراه کننده (Negligent Misrepresentation) قابل مشاهده است، قادر به پاسخگویی به این نوع ضررها با اتکا به اصول عام مسئولیت مدنی (مانند تسبیب و اتلاف) یا قواعد خاص فقهی و حقوقی (نظیر قاعده غرور یا ضمان) می باشد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که اگرچه نظام کامن لا رهیافت های مشخص تری برای جبران خسارت ناشی از اعتماد مشروع ارائه می دهد، حقوق ایران نیز از ظرفیت های درونی برای شناسایی و حمایت از متضرر بهره مند است، هرچند که این حمایت به صورت پراکنده و تحت عناوین مختلف حقوقی صورت می پذیرد. در نهایت، این پژوهش به شناسایی شکاف های موجود در حقوق ایران و پیشنهاد راهکارهایی برای توسعه و انسجام بخشیدن به قواعد حاکم بر مسئولیت مدنی ناشی از اعتماد می انجامد.

کلیدواژه ها:

مسئولیت مدنی ، اعتماد ، حقوق ایران ، نظام کامن لا ، مطالعه تطبیقی