تبیین نقش سوگیری های شناختی و هوش هیجانی حسابرسان در قضاوت حرفه ای با تاکید بر تاثیر آموزش های مبتنی بر ذهن آگاهی

هدف: هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تبیین تاثیر سوگیری های شناختی رایج (لنگر انداختن، تایید، و در دسترس بودن) و سطح هوش هیجانی بر کیفیت قضاوت حرفه ای حسابرسان است. علاوه بر این، پژوهش حاضر به دنبال ارزیابی اثربخشی آموزش های مبتنی بر ذهن آگاهی به عنوان یک راهکار نوین در نظام آموزش و پرورش حرفه ای، برای کاهش اثرات منفی سوگیری ها و تقویت قضاوت حرفه ای است. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها، یک تحقیق شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل حسابرسان شاغل در موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران می باشد. نمونه ای متشکل از ۸۰ حسابرس به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (۴۰ نفر) و کنترل (۴۰ نفر) گمارده شدند. ابزارهای گردآوری داده ها شامل پرسشنامه استاندارد هوش هیجانی شات (SSEIT)، سناریوهای حسابرسی طراحی شده برای سنجش سوگیری های شناختی و قضاوت حرفه ای، و یک پروتکل آموزشی ۸ هفته ای ذهن آگاهی برای گروه آزمایش بود. داده ها با استفاده از آزمون های تی مستقل و تحلیل کوواریانس (ANCOVA) در نرم افزار SPSS تحلیل شدند. یافته ها: نتایج تحلیل داده ها نشان داد که سوگیری های شناختی لنگر انداختن، تایید و در دسترس بودن، تاثیر منفی و معناداری بر کیفیت قضاوت حرفه ای حسابرسان دارند. همچنین، بین هوش هیجانی و قضاوت حرفه ای رابطه ی مثبت و معناداری یافت شد؛ حسابرسان با هوش هیجانی بالاتر، قضاوت های دقیق تری ارائه دادند. یافته کلیدی دیگر این بود که آموزش های مبتنی بر ذهن آگاهی به طور معناداری باعث کاهش تاثیر سوگیری های شناختی و بهبود چشمگیر کیفیت قضاوت حرفه ای در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل شده است. نتیجه گیری: این پژوهش شواهد تجربی محکمی ارائه می دهد که فرآیندهای روان شناختی، به ویژه سوگیری های شناختی و هوش هیجانی، نقش تعیین کننده ای در عملکرد حسابرسان دارند. یافته ها بر اهمیت تلفیق مفاهیم روان شناسی شناختی و هیجانی در حرفه حسابرسی تاکید می کنند. مهم تر از آن، این تحقیق نشان می دهد که مداخلات آموزشی نوین مانند ذهن آگاهی می توانند به عنوان یک ابزار کارآمد در نظام آموزش و پرورش مستمر حسابرسان برای مقابله با خطاهای شناختی و ارتقاء کیفیت حسابرسی به کار گرفته شوند.

کلیدواژه ها:

قضاوت حرفه ای حسابرسی ، سوگیری های شناختی ، هوش هیجانی ، ذهن آگاهی ، آموزش حسابرسی.