اثر بخشی برنامه آموزش حل مسئله محور بر تاب آوری روان شناختی افراد با سابقه اقدام به خودکشی: یک کارآزمایی بالینی با طرح چهار گروهی سولومون

خودکشی یک بحران فزاینده در بهداشت عمومی است و ناتوانی در حل مسئله عامل خطری کلیدی در این میان محسوب می شود. این پژوهش با هدف آماده سازی، اعتبارسنجی و بررسی اثربخشی یک برنامه آموزشی مبتنی بر حل مسئله بر سه متغیر روان شناختی حیاتی یعنی حل مسئله اجتماعی، تنظیم شناختی هیجان و بهزیستی ذهنی در میان افراد با سابقه اقدام به خودکشی در شهر کرمانشاه طراحی و اجرا شد. این مطالعه یک پژوهش ترکیبی (کیفی-کمی) بود. در فاز کیفی محتوای برنامه آموزشی از طریق تحلیل نظام مند متون و با بهره گیری از مدل های نظری حل مسئله به ویژه الگوی دزوریلا و نزو تدوین و سپس روایی محتوایی آن توسط ۱۰ نفر از متخصصان روان شناسی و روان پزشکی با استفاده از شاخص های CVR و CVI تایید شد. در فاز کمی از یک طرح کارآزمایی چهار گروهی سولومون استفاده شد. ۴۰ شرکت کننده با سابقه اقدام به خودکشی به صورت تصادفی در چهار گروه (دو گروه آزمایش و دو گروه کنترل) گمارده شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های حل مسئله اجتماعی (SPSI-R)، تنظیم هیجان (ERQ) و بهزیستی ذهنی (SWB) بود. گروه آزمایش، مداخله آموزشی ۱۳ جلسه ای را دریافت کردند در حالی که گروه کنترل در لیست انتظار باقی ماندند. داده ها با استفاده از آزمونهای t مستقل و تحلیل کوواریانس (ANCOVA) تحلیل شدند. نتایج فاز کیفی نشان داد که بسته آموزشی تدوین شده از روایی و پایایی بالایی برخوردار است. یافته های کمی نشان داد که برنامه آموزشی تاثیر مثبت و معناداری بر افزایش مهارت حل مسئله اجتماعی، بهبود بهزیستی ذهنی و ارتقای تنظیم شناختی هیجان در گروه های آزمایش در مقایسه با گروه های کنترل داشته است. این نتایج در مرحله پیگیری دوماهه نیز پایدار بود. برنامه آموزش حل مسئله محور، یک مداخله موثر و معتبر برای بهبود تاب آوری روان شناختی در جمعیت پرخطر اقدام کننده به خودکشی است. این برنامه با تقویت توانایی افراد برای مواجهه سازنده با مشکلات، تعدیل هیجانات و ارتقای نگاه مثبت به زندگی می تواند به عنوان یک راهبرد پیشگیرانه و درمانی کلیدی در نظام سلامت روان مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

پیشگیری از خودکشی ، آموزش حل مسئله ، حل مسئله اجتماعی ، تنظیم شناختی هیجان ، بهزیستی ذهنی ، کارآزمایی بالینی