الگوی بهینه طراحی سازمانهای دولتی در جمهوری اسلامی ایران بر اساس مبانی حکمرانی اسلامی

در نظام جمهوری اسلامی، ایران سازمانهای دولتی به عنوان بازوهای اجرایی، حاکمیت نقشی کلیدی در تحقق آرمانهای انقلاب اسلامی تامین رفاه عمومی و اجرای سیاستهای کلان کشور ایفا می کنند. طراحی این سازمانها باید به گونه ای باشد که ضمن حفظ کارآمدی، انعطاف پذیری و پاسخگویی با مبانی حکمرانی اسلامی نیز همخوانی داشته باشد. حکمرانی اسلامی برخلاف مدل های رایج مدیریتی بر اصولی همچون مشروعیت الهی، عدالت محوری، مردم سالاری دینی، کارآمدی، شفافیت و مشارکت عمومی استوار است. با این حال بسیاری از الگوهای مدیریتی استفاده در نظام اداری ایران مبتنی بر مدل های غربی هستند که لزوما با ارزش های اسلامی و اقتضائات فرهنگی کشور سازگاری ندارند. از این رو ضرورت دارد که الگوی طراحی سازمانهای دولتی در چارچوب حکمرانی اسلامی بازتعریف و اصلاح شود. مبتنی بر این پژوهش با رویکرد کیفی و روش تحلیل مفهومی به بررسی ابعاد و مولفه های طراحی سازمانهای دولتی در چارچوب مبانی حکمرانی اسلامی پرداخته و تلاش دارد الگویی بهینه برای این امر ارائه دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد که طراحی سازمانهای دولتی در جمهوری اسلامی ایران باید بر اساس اصولی همچون کارآمدی، عدالت، تمرکز زدایی، هدفمند، تقویت نظام شایسته سالاری، هماهنگی و هم افزایی نهادی، و انعطاف پذیری در برابر تغییرات محیطی صورت گیرد. همچنین نقش راهبری نهاد ولایت فقیه، ارتباطات بین سازمانی کارآمد، و بهره گیری از ظرفیت های مردمی در افزایش مشروعیت و اثربخشی این سازمانها بسیار حائز اهمیت است. در نتیجه پژوهش حاضر پیشنهاد می دهد که یک مدل بومی و اسلامی برای طراحی سازمانهای دولتی توسعه یابد که بتواند ضمن رعایت اصول حکمرانی، اسلامی به بهبود عملکرد این سازمانها، افزایش اعتماد عمومی، و تحقق اهداف کلان نظام جمهوری اسلامی کمک کند. این مدل باید بر پایه ترکیب موثر ارزش های اسلامی، دانش مدیریت دولتی، و تجارب موفق در اداره امور عمومی شکل گیرد تا بتواند نیازهای جاری و آینده کشور را به درستی پاسخ دهد.

کلیدواژه ها:

طراحی سازمانهای دولتی ، حکمرانی ، اسلامی ، کارآمدی ، مشروعیت الهی ، مردم سالاری دینی ، جمهوری اسلامی ایران