پهنه بندی مکانی خطر آتش سوزی جنگل با کاربرد روش نسبت فراوانی مبتنی بر GIS در زاگرس میانی

آتش سوزی جنگل یکی از مهمترین عوامل تخریب جنگلهاست که میتواند اثر زیادی بر ساختار پوشش گیاهی حاصلخیزی جنگل، ذخیره کربن اکوسیستم و هجوم گونههای گیاهی بیگانه داشته باشد. ارزیابی دقیق خطر آتش سوزی جنگلها و پهنه بندی آن میتواند اهمیت کاربردی زیادی در پیشگیری از آتش سوزی و کاهش خسارات آن در راستای مدیریت موثر محیط زیست داشته باشد. هدف این پژوهش ارزیابی خطر آتش سوزی جنگل و پهنه بندی آن با کاربرد روش نسبت فراوانی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی است. منطقه مورد مطالعه بخشی از جنگلهای زاگرس میانی واقع در منطقه اورامانات (استان کرمانشاه) است که به دلیل آتش سوزیهای متعدد سالیان اخیر انتخاب شد. عوامل تاثیرگذار بر وقوع آتش سوزی جنگل بر اساس نظر کارشناسان و مرور منابع شناسایی شدند. در مجموع ۱۲ عامل شامل فاصله از جاده، فاصله از مناطق مسکونی، متوسط بارندگی سالیانه، متوسط دمای ماهیانه، تراکم پوشش جنگلی، تراکم پوشش مرتعی، کاربری پوشش اراضی، تراکم جمعیت، ارتفاع، شیب، جهت جغرافیایی و فاصله از آبراهه ها شناسایی شدند. اهمیت نسبی طبقات مختلف عوامل تاثیرگذار نیز با استفاده از روش نسبت فراوانی محاسبه شد. در نهایت نقشه پهنه بندی خطر آتش سوزی با روی هم گذاری نقشه های رقومی عاملهای تاثیرگذار در محیط نرم افزار ArcGIS بدست آمد و با روش بهینه سازی پیشنهادی Jenks در پنج رده خطر خیلی کم تا خیلی زیاد طبقه بندی شد. راستی آزمایی نتایج از طریق همپوشانی با آتش سوزیهای اتفاق افتاده در مورد مطالعه در فاصله سالهای ۱۴۰۲ - ۱۳۹۵ انجام شد. نقشه پهنه بندی خطر آتش سوزی نشان داد که ۴۸.۰۴ درصد مورد مطالعه در طبقه خطر متوسط و ۴۴.۵۳ درصد در طبقه خطر زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است. همچنین بر اساس نتایج حاصل از روی هم گذاری نقشه مناطق آتش سوزی واقعی و نقشه پهنه بندی خطر آتش سوزی، ۹۴.۳۳ درصد آتش سوزیهای به وقوع پیوسته در مناطق با خطر بالای آتش سوزی واقع شدهاند ۴۴.۰۸ درصد در مناطق با خطر زیاد و ۵۰.۳۳ درصد در مناطق با خطر خیلی زیاد که میتواند بیانگر ارزیابی دقیق و صحت بالای نقشه پهنه بندی نهایی باشد. این مطالعه اهمیت تهیه نقشه مناطق آتش سوزی و پهنه بندی خطر آتش سوزی را برجسته نمود که میتواند در راستای اقدامات پیشگیری و کنترلی اولویت بندی شده برای جلوگیری از تخریب جنگل در آینده موثر واقع شود.

کلیدواژه ها:

خطر آتش سوزی جنگل ، سیستم اطلاعات جغرافیایی ، منطقه اورامانات ، نسبت فراوانی