تاثیر جلسات قرآن، نماز و عفاف وحجاب بر شکل گیری هویت دینی دانش آموزان متوسطه اول شهرستان فامنین

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر جلسات قرآن، نماز و عفاف وحجاب بر شکل گیری هویت دینی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه اول شهرستان فامنین در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ انجام شده است. در سال های اخیر، با گسترش فضای مجازی و تغییر الگوهای فرهنگی در میان نوجوانان، توجه به هویت دینی به عنوان یکی از ارکان اساسی تربیت اسلامی، اهمیتی دوچندان یافته است. مدرسه به ویژه از طریق فعالیت های پرورشی، نقش موثری در جهت دهی به نگرش ها، ارزش ها و رفتارهای دینی دانش آموزان دارد. بر این اساس، برنامه هایی نظیر جلسات انس با قرآن، اقامه نماز جماعت و کارگاه های تبیین عفاف و حجاب می تواند زمینه ساز تقویت ایمان، خودشناسی، احساس تعلق مذهبی و در نهایت شکل گیری هویت دینی پایدار در نوجوانان باشد.روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر مدارس متوسطه اول شهرستان فامنین بود که از میان آن ها با روش نمونه گیری در دسترس تعداد ۳۰ نفر انتخاب شدند و به طور تصادفی ساده در دو گروه آزمایش (۱۵ نفر) و کنترل (۱۵ نفر) قرار گرفتند. برای گروه آزمایش، طی ۸ هفته، جلسات آموزشی و تربیتی با محورهای سه گانه (قرآن، نماز، عفاف وحجاب) برگزار گردید. محتوای این جلسات شامل تلاوت و تدبر در آیات اخلاقی و تربیتی، آموزش عملی نماز، آشنایی با فلسفه و آثار اجتماعی حجاب، گفت وگوهای گروهی، پخش فیلم های کوتاه و اجرای مسابقات فرهنگی و پرسش و پاسخ دینی بود. در مقابل، گروه کنترل در این مدت از چنین برنامه هایی بهره مند نشد و طبق روال عادی به فعالیت های مدرسه پرداخت.ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد هویت دینی (احمدی و همکاران ۱۳۹۲) بود که شامل ابعاد باورهای دینی، عواطف دینی و رفتارهای مذهبی است. داده ها پس از گردآوری با نرم افزار SPSS نسخه ۲۶ و با استفاده از روش های آماری توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و آزمون تحلیل کوواریانس به منظور کنترل اثر پیش آزمون و بررسی تفاوت میانگین گروه ها تحلیل شدند.نتایج تحلیل آماری نشان داد که بین دو گروه در نمرات پس آزمون تفاوت معناداری وجود دارد (p < ۰.۰۵)؛ بدین معنا که شرکت در جلسات قرآن، نماز و عفاف وحجاب موجب افزایش معنادار در شکل گیری هویت دینی دانش آموزان گروه آزمایش گردیده است. همچنین تحلیل ابعاد مختلف نشان داد که بیشترین اثر مربوط به بعد عاطفی و احساسی دین داری (احساس نزدیکی به خدا و تعلق قلبی به ارزش های دینی) بوده و پس از آن ابعاد رفتاری و شناختی قرار داشتند.یافته ها تاکید می کنند که فعالیت های پرورشی هدفمند و مستمر، در کنار آموزش رسمی، می تواند نقش موثری در تقویت باورهای دینی و ارتقای سرمایه فرهنگی و معنوی دانش آموزان ایفا نماید. بنابراین، پیشنهاد می شود که برنامه های پرورشی مدارس با محور قرآن، نماز و عفاف وحجاب، به صورت منسجم و متناسب با نیازهای سنی نوجوانان طراحی و اجرا گردد. همچنین استفاده از روش های تعاملی، الگوهای شخصیتی، و مشارکت فعال دانش آموزان می تواند اثربخشی این برنامه ها را افزایش دهد. در نهایت، نتایج این پژوهش می تواند مبنایی برای سیاست گذاری در حوزه ی تربیت دینی و فرهنگی مدارس شهرستان فامنین و سایر مناطق مشابه قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

هویت دینی ، فعالیت های پرورشی ، قرآن کریم ، نماز ، عفاف وحجاب ، دانش آموزان متوسطه اول ، فامنین.