ناکارآمدی سیستم حمایتی مدارس در مواجهه با فرسودگی شغلی معلمان

فرسودگی شغلی معلمان یکی از جدی ترین چالش های نظام های آموزشی معاصر است که پیامدهایی عمیق بر کیفیت یاددهی–یادگیری، سلامت روانی معلمان و پایداری محیط مدرسه دارد. این پژوهش با هدف تحلیل و مرور انتقادی مطالعات داخلی و بین المللی انجام شد تا ابعاد ناکارآمدی سیستم های حمایتی مدارس در مقابله با فرسودگی شغلی معلمان را بررسی نماید. پژوهش حاضر از نوع تحلیلی–مروری نظام مند است و با مرور ۵۸ منبع معتبر فارسی و انگلیسی بین سال های ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۳ در پایگاه های علمی (SID، نورمگز، ERIC، Scopus و Google Scholar) انجام شد. روش تحلیل داده ها، کدگذاری موضوعی تطبیقی بر اساس مدل مفهومی Maslach و Leiter (۲۰۱۶) و رویکرد توان بخشی سازمانی Hakanen (۲۰۱۷) بود. یافته ها نشان دادند که ناتوانی مدارس در طراحی شبکه های حمایتی موثر عمدتا ناشی از سه عامل است: ضعف مدیریت منابع انسانی و غیبت سیاست های روانی–اجتماعی در مدرسه، گم کردن جایگاه همدلی سازمانی در ساختار آموزشی، و فقدان نظام مشاوره تخصصی معلمان. این عوامل موجب تشدید مولفه های خستگی هیجانی، کاهش دلبستگی کاری و انزوای حرفه ای می شود. مطالعات داخلی نشان می دهند که ۶۸٪ از معلمان تجربه آشکار یا پنهان فرسودگی را گزارش کرده اند (حسینی، ۱۴۰۲؛ طاهری، ۱۳۹۸)، در حالی که مداخلات حمایتی مدارس تنها در سطح نمادین وجود دارد. نتیجه گیری پژوهش حاکی از آن است که بازطراحی سیستم حمایتی مدارس بر پایه روان شناسی سازمانی و سرمایه اجتماعی ضروری است تا از فرسایش تدریجی نیروی انسانی آموزشی جلوگیری شود.

کلیدواژه ها:

فرسودگی شغلی ، حمایت سازمانی ، سلامت روان معلمان ، مدرسه ، سرمایه اجتماعی