نقش عوامل انسانی در حوادث/وقایع مربوط به عملیات زمینی هوانوردی: رویکرد تحلیل خطای انسانی

هوانوردی به عنوان یک سیستم پیچیده اجتماعی-فنی از زیرسیستم های درهم تنیده ای مانند عملیات پرواز، کنترل ترافیک هوایی، نگهداری هواپیما و عملیات زمینی تشکیل شده است. ایمنی و عملکرد بهینه این سیستم مستلزم تعامل هماهنگ بین این بخش هاست. با این حال، بررسی ها نشان می دهد که در پژوهش های پیشین، برخی از زیرسیستم ها به ویژه عملیات زمینی کمتر مورد توجه قرار گرفته اند، در حالی که این بخش نقشی حیاتی در ایمنی پروازها دارد. عملیات زمینی شامل فعالیت هایی چون هدایت هواپیما، سوخت گیری، بارگیری و تخلیه، یخ زدایی و بکسل کردن است که به دلیل پیچیدگی و نیاز به هماهنگی بالا، مستعد بروز خطا هستند. مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش عوامل انسانی در بروز حوادث عملیات زمینی، ۸۷ گزارش حادثه از سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ را با استفاده از مدل دوازده عامل خطرناک انسانی (HF DD) و چارچوب تحلیل عوامل انسانی (HFACS) تحلیل کرده است. این تحلیل در سه مرحله انجام شد تا ابعاد مختلف مسئله شناسایی شود. نتایج نشان می دهد که «فقدان آگاهی موقعیتی» و «عدم پیروی از رویه های ایمنی» دو عامل کلیدی در بروز حوادث هستند. یافته ها بر اهمیت آموزش موثر، طراحی رویه های روشن و تقویت فرهنگ ایمنی در میان کارکنان عملیات زمینی تاکید دارند. همچنین سه عملیات "بکسل و هل دادن هواپیما"، "ورود و خروج هواپیما" و "وزن و تعادل هواپیما" به عنوان خطرپذیرترین فعالیت ها شناسایی شدند که نیازمند توجه و مداخلات ایمنی ویژه هستند. این مطالعه با تمرکز بر عوامل انسانی، بر ضرورت مدیریت دقیق تر ایمنی در عملیات زمینی تاکید می کند.

کلیدواژه ها:

هوانوردی ، عملیات زمینی ، عوامل انسانی ، حوادث و وقایع ، مدیریت ریسک