سیاست خارجی تروئیکای اروپایی در قبال نقش منطقه ای ایران در بحران سوریه (۲۰۱۱-۲۰۱۷): تحلیل رویکردها، چالش ها و پیامدها

از سال ۲۰۱۱، بحران داخلی سوریه به صحنه ای برای برهم نهی منازعات ژئوپلیتیکی، بازتعریف ائتلاف ها، و چالش گری نظم منطقه ای بدل شده که در این میان، نقش کنش گران فرامنطقه ای همچون تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) در مواجهه با حضور فعالانه و فزاینده جمهوری اسلامی ایران در این بحران، موضوع تامل نظری و راهبردی گسترده ای بوده است. این پژوهش با هدف تحلیل واکنش سیاست خارجی سه گانه اروپایی به نقش منطقه ای ایران در بحران سوریه طی سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷، به این پرسش بنیادین می پردازد که تروئیکا چگونه به حضور و تاثیرگذاری ایران در معادلات میدانی و دیپلماتیک سوریه پاسخ داده و سیاست های خود را در این زمینه سامان داده اند؟ در پرتو تحلیل های نظری، دو فرضیه اصلی بنیان پژوهش را شکل می دهند؛ نخست، آن که ایران به عنوان بازیگری فعال در مبارزه با تروریسم و حفظ دولت مرکزی سوریه، در راستای تقویت نفوذ منطقه ای خود عمل کرده؛ و دوم، آن که نبود اجماع راهبردی در میان کشورهای تروئیکا، به واسطه تفاوت در منافع، دیدگاه ها و اولویت های ملی، مانع از شکل گیری یک سیاست خارجی یکپارچه، منسجم و کارآمد در قبال ایران شده است. روش تحقیق کیفی و مبتنی بر تحلیل اسنادی، با اتکا به منابع دیپلماتیک، مواضع رسمی و تحلیل های سیاسی، می کوشد تا درکی تفصیلی از تعاملات سه کشور اروپایی با مساله نفوذ ایران در سوریه ارائه دهد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که علیرغم کوشش های ظاهری برای هم راستایی دیپلماتیک، آنچه در عمل به چشم می خورد پراکندگی راهبردی، واکنش محوری و ناتوانی در اتخاذ موضعی اثرگذار در برابر حضور ایران بود که از طریق حمایت سیاسی و نظامی از دولت بشار اسد اتفاق افتاد، نه تنها در معادلات میدانی موازنه ایجاد کرد، بلکه در آن بازه زمانی گزینه های دیپلماتیک اروپا را نیز محدود و بی اثر ساخت. نتایج حاکی از آن است که سیاست خارجی تروئیکای اروپایی در قبال نقش منطقه ای ایران را باید نه محصول طراحی ای عقلانی و هماهنگ، بلکه بازتابی از واگرایی درون اروپایی و غیبت یک چشم انداز راهبردی مشترک تلقی کرد.

کلیدواژه ها:

تروئیکای اروپایی ، سیاست خارجی ، نقش منطقه ای ایران ، بحران سوریه ، روابط بین الملل