بررسی زمینه شکل گیری و تاثیرات استعفای عاطفی کارکنان در بنگاه های اقتصادی فعال در بخش خصوصی

در محیط های کاری معاصر، به ویژه در بنگاه های اقتصادی فعال در بخش خصوصی که با فشارهای اقتصادی، چالش های رقابتی و محدودیت های منابع انسانی مواجه اند، شناخت و مدیریت رفتارهای پنهان کارکنان از جمله استعفای عاطفی اهمیتی فزاینده یافته است. استعفای عاطفی پدیده ای است که طی آن کارکنان علی رغم حضور فیزیکی در سازمان، از نظر روانی و هیجانی از نقش ها، ارزش ها و اهداف سازمانی کناره گیری می کنند. این مطالعه با هدف بررسی زمینه های شکل گیری و پیامدهای استعفای عاطفی در میان کارکنان ۵ شرکت خصوصی در شهرهای تهران، کرج، کرمان، یزد و تبریز انجام شد. جامعه آماری شامل ۷۰۰ نفر از کارکنان این شرکت ها بود که به صورت طبقه ای نسبی نمونه گیری شدند. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی–تحلیلی با رویکرد پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسش نامه های استاندارد در حوزه های اشتیاق شغلی، دلبستگی سازمانی، رضایت شغلی، حمایت سازمانی ادراک شده، سبک رهبری تحول آفرین و جو سازمانی بود که اعتبار و پایایی آن ها به روش آلفای کرونباخ تایید شد. یافته ها نشان داد میانگین سطح استعفای عاطفی در کل نمونه ۳.۱۲ از ۵ است که بیانگر شدت متوسط و رو به بالا می باشد. آزمون های آماری نظیر همبستگی پیرسون، آزمون t، ANOVA و مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) نشان دادند که متغیرهایی نظیر اشتیاق شغلی، دلبستگی سازمانی، رضایت شغلی و حمایت سازمانی رابطه منفی و معناداری با استعفای عاطفی دارند. همچنین دلبستگی سازمانی به عنوان متغیر واسطه ای، و جو سازمانی به عنوان متغیر تعدیل گر، در الگوهای ارتباطی بررسی شدند. بر اساس نتایج، گروه های سنی پایین تر و کارکنان با قراردادهای موقت یا پروژه ای، بیشترین سطح استعفای عاطفی را نشان دادند. نتایج مطالعه موردی پنج شرکت، موید آن است که استعفای عاطفی بیشتر در بخش هایی مشاهده می شود که کارکنان فرصت رشد، بازخورد، مشارکت در تصمیم گیری و امنیت شغلی کمتری دارند. در نهایت، پژوهش حاضر با ارائه راهکارهایی برای مدیریت ریسک استعفای عاطفی شامل بهبود سبک رهبری، تقویت جو سازمانی حمایتی، طراحی مسیرهای رشد شغلی و استفاده از ابزارهای روان سنجی مستمر، تلاش می کند به سازمان های خصوصی و نهادهای دولتی کمک کند تا زمینه ساز حفظ سرمایه انسانی و افزایش بهره وری روان شناختی در محیط کار باشند.

کلیدواژه ها:

اشتیاق شغلی ، استعفای عاطفی ، حمایت سازمانی ، دلبستگی سازمانی ، سبک رهبری تحول آفرین