اثر ساختار مالکیت و سازوکارهای کنترل بر مدیریت بحران در بانک های خصوصی؛ مطالعه تطبیقی ایران و روسیه (۲۰۱۲–۲۰۲۴)

این پژوهش با هدف تحلیل تاثیر ساختار مالکیت و مکانیزم های کنترلی بر مدیریت بحران در بانک های خصوصی، به بررسی تطبیقی تجربه ایران و روسیه در فاصله زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۴ می پردازد. تمرکز اصلی مطالعه برچگونگی ترکیب سهام داران، کیفیت ساختارهای حاکمیت شرکتی و سطح اقتدار نهاد ناظر، شدت، گستردگی و پیامدهای اقتصادی بحران بانکی است. این تحقیق با رویکرد کیفی و تحلیلی و در قالب مقایسه مفهومی میان دو کشور تنظیم شده است؛ ابتدا مفاهیم محوری همچون «مالکیت نهایی»، «وام دهی به اشخاص مرتبط»، «سازوکارهای حل وفصل بحران بانکی» و «الزامات حاکمیت شرکتی» تشریح شده و سپس داده های تجربی مربوط به رخدادهای بحرانی و تلاش های اصلاحی در ایران و روسیه گردآوری و تطبیق داده شده اند. نتایج نشان می دهد که در هر دو کشور، تمرکز مالکیت در غیاب نظارت اثربخش و چارچوب های شفاف حکمرانی، بستر رفتارهای پرریسک، ناترازی مالی و در نهایت، شکل گیری بحران های بانکی را فراهم کرده است. با این حال، تفاوت مهم در واکنش سیاستی نمایان می شود: در روسیه، وجود سازوکارهای قانونی برای مداخله پیشگیرانه، امکان تملک موقت، تفکیک دارایی های پرخطر و بازسازی ساختار بانک ها را فراهم کرده و به کاهش بار مالی بحران انجامیده است؛ در حالی که در ایران، مداخلات اغلب با تاخیر، بدون شفافیت کافی و فاقد ابزارهای اجرایی موثر صورت گرفته اند. در نهایت مجموعه ای از پیشنهادهای سیاستی در حوزه تقنینی، نظارتی و ساختار بازار ارائه می کند؛ از جمله: تدوین قانون برای حل وفصل بانکی، الزام به افشای مالکیت نهایی و زنجیره های نفوذ، تقویت نهادینه سازی حاکمیت شرکتی و افزایش اختیارات بانک مرکزی برای اقدام سریع.

کلیدواژه ها:

ساختار مالکیت ، حاکمیت شرکتی بانک ، مدیریت بحران بانکی ، نهاد ناظر ، تسهیلات اشخاص مرتبط ، ایران ، روسیه