از مصرف کننده ی داده تا آفریننده ی معنا؛ مسیر تربیت دانش آموز متفکر در مواجهه با ابزارهای هوش مصنوعی

در جهان امروز، هوش مصنوعی دیگر تنها ابزاری فناورانه نیست؛ بلکه به محیطی تربیتی بدل شده است که در آن، نحوه ی اندیشیدن، تصمیم گیری، و معنابخشی انسان بازتعریف می شود. پژوهش حاضر با هدف تبیین مسیر تربیت «دانش آموز متفکر» در عصر هوش مصنوعی، تلاش دارد گذار از “مصرف داده” به “آفرینش معنا” را در بستر آموزش پرورش ایرانی–اسلامی تحلیل کند. رویکرد تحقیق، توصیفی–تحلیلی است و داده های نظری از منابع فلسفی، روان شناختی و پژوهش های نوین تعلیم و تربیت استخراج و تلفیق شده اند. یافته ها نشان می دهد که تمرکز صرف بر مهارت های دیجیتال، بدون پرورش تفکر انتقادی و تامل معنوی، دانش آموزان را از فاعلیت تربیتی دور می سازد. در مقابل، بهره گیری از هوش مصنوعی به عنوان «هم یار فکری» می تواند مجالی برای بازپروری سه ساحت اصلی آموزش باشد:۱. ساحت شناختی؛ تقویت تفکر تحلیلی و پرسشگری،۲. ساحت عاطفی–ارزشی؛ پرورش مسئولیت اخلاقی در برابر فناوری،۳. ساحت معنوی–هویتی؛ پیوند علم و ایمان در درک حقیقت.بر این اساس، تربیت دانش آموز متفکر در مواجهه با ابزارهای هوش مصنوعی، نه در پی کنار نهادن فناوری، بلکه در گرو تفسیر انسانی و حکیمانه از آن است؛ مسیری که معلم را از ناظر محتوا به راهبر معنا ارتقا می دهد.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، تربیت متفکرانه ، آفرینش معنا ، سواد فناورانه ، تعلیم و تربیت ایرانی–اسلامی ، فاعلیت انسانی ، اخلاق دیجیتال