توسعه مدل ادغام هوش مصنوعی مولد و نظریه های یادگیری سازنده گرا در طراحی محتوای آموزشی هوشمند برای مدارس آینده

تحولات سریع فناوری های هوش مصنوعی، به ویژه در شاخه هوش مصنوعی مولد (Generative AI)، چشم انداز جدیدی برای یادگیری و آموزش ایجاد کرده است. مدارس آینده به سمت طراحی محیط های یادگیری هوشمندی حرکت می کنند که در آن محتوا نه تنها از پیش آماده نیست، بلکه به صورت پویا و مبتنی بر نیازهای شناختی، عاطفی و فرهنگی دانش آموز تولید می شود. در این میان، نظریه های یادگیری سازنده گرا (Constructivist Learning Theories) با تاکید بر ساخت فعال دانش توسط یادگیرنده، بستر نظری مناسبی برای ترکیب با قابلیت های هوش مصنوعی مولد فراهم می آورند. پژوهش حاضر با هدف توسعه مدلی تلفیقی میان اصول سازنده گرایی و الگوریتم های هوش مصنوعی مولد، به دنبال ارائه چارچوبی کاربردی برای طراحی محتوای آموزشی هوشمند در مدارس آینده است.در این پژوهش از رویکرد ترکیبی (Mixed Method) استفاده شده است؛ ابتدا با مرور نظام مند ادبیات نظری و تحلیل محتوای متون علمی، مولفه های کلیدی نظریه های یادگیری سازنده گرا شناسایی شد. سپس با بهره گیری از روش داده کاوی و یادگیری عمیق، داده های رفتاری و شناختی دانش آموزان در محیط های یادگیری دیجیتال تحلیل گردید تا الگوهای شخصی سازی محتوا استخراج شود. در مرحله بعد، مدل پیشنهادی ادغام طراحی شد که شامل سه لایه اصلی است: لایه شناختی (تحلیل فرآیند یادگیری)، لایه مولد (تولید محتوا بر اساس تعامل کاربر) و لایه بازخورد تطبیقی (اصلاح خودکار محتوا بر مبنای عملکرد و احساس یادگیرنده).یافته های اولیه نشان می دهد که استفاده از مدل های هوش مصنوعی مولد نظیر ChatGPT، DALL•E و Gemini در طراحی آموزشی، هنگامی که بر مبنای اصول سازنده گرایی تنظیم شوند، موجب افزایش خلاقیت، درگیری شناختی، و تداوم یادگیری عمیق در دانش آموزان می شود. همچنین، تحلیل داده های به دست آمده نشان می دهد که تلفیق رویکرد سازنده گرا با هوش مصنوعی مولد می تواند منجر به تولید محتوایی پویا، معنادار و متناسب با نیازهای یادگیرنده گردد.نتیجه کلی پژوهش بیانگر آن است که ادغام هوش مصنوعی مولد و نظریه های یادگیری سازنده گرا نه تنها امکان طراحی محتوای آموزشی هوشمند و شخصی سازی شده را فراهم می کند، بلکه به بازتعریف نقش معلم و یادگیرنده در فرآیند آموزش منجر می شود؛ به گونه ای که معلم از انتقال دهنده دانش به تسهیل گر فرایند یادگیری و دانش آموز از دریافت کننده منفعل به خالق فعال دانش تبدیل می گردد. این مدل می تواند پایه گذار نسلی از مدارس آینده باشد که یادگیری در آنها پویا، خلاق و داده محور است.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی مولد ، یادگیری سازنده گرا ، طراحی محتوای آموزشی هوشمند ، مدارس آینده ، شخصی سازی یادگیری