نقش معلم در پرورش ارزش های اخلاقی کودکان دوره ابتدایی

آموزش ابتدایی نخستین و تاثیرگذار ترین مرحله در شکل گیری شخصیت، هویت و ارزش های اخلاقی کودکان به شمار می رود. در این میان، نقش معلم به عنوان مهم ترین عنصر انسانی نظام آموزشی، جایگاهی بی بدیل دارد. معلم نه تنها انتقال دهنده دانش است، بلکه الگوی رفتاری و منش اخلاقی برای دانش آموزان محسوب می شود. در واقع، ارزش هایی چون صداقت، عدالت، احترام، همدلی و مسئولیت پذیری، بیش از آنکه از طریق گفتار آموخته شوند، در رفتار و عملکرد معلم مشاهده و درونی می گردند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش معلمان در پرورش ارزش های اخلاقی کودکان دوره ابتدایی انجام شده و تلاش دارد تا ابعاد گوناگون تاثیر گذاری معلم بر رشد اخلاقی دانش آموزان را تحلیل کند. روش تحقیق، توصیفی، تحلیلی بوده و داده ها از طریق مرور منابع علمی، اسناد تربیتی و مطالعات روانشناسی رشد گردآوری شده اند. نتایج نشان می دهد که معلمان به ویژه در سال های آغازین تحصیل، نقش محوری در الگو سازی اخلاقی دارند و رفتار آنان می تواند تا سال های طولانی بر نگرش اخلاقی کودک اثر بگذارد. عواملی مانند باور دینی معلم، شیوه ارتباط با دانش آموزان، نحوه مدیریت کلاس، زبان بدن، عدالت در ارزیابی و نوع تشویق و تنبیه، از جمله مولفه های اثرگذار در شکل گیری ارزش های اخلاقی محسوب می شوند. یافته ها همچنین نشان می دهد که بسیاری از چالش های اخلاقی در مدارس ابتدایی ناشی از کمبود آموزش معلمان در زمینه تربیت اخلاقی و نبود برنامه های نظام مند برای پرورش ارزش هاست. در این راستا، پیشنهاد می شود وزارت آموزش و پرورش با طراحی دوره های آموزشی ضمن خدمت برای معلمان، گنجاندن مفاهیم اخلاقی در برنامه درسی و ایجاد فضای مدرسه ای عادلانه و مشارکتی، بستر لازم را برای رشد اخلاقی دانش آموزان فراهم آورد. در مجموع، می توان گفت که معلم، نخستین و موثر ترین عامل تربیت اخلاقی در نظام آموزشی است و حضور او با رفتار آگاهانه، گفتار سنجیده و منش متعادل، زیربنای شکل گیری جامعه ای اخلاق مدار را فراهم می سازد.

کلیدواژه ها:

آموزش ابتدایی ، معلم ، اخلاق ، ارزش های انسانی ، تربیت کودکان