پدیدارشناسی مکان در تطبیق نظریات پیتر زومتور، یوهانی پالاسما و استیون هال

پدیدارشناسی، رویکردی فلسفی و کیفی است که بر «تجربه ی زیسته» و ادراک چندحسی انسان از فضا تاکید دارد و در معماری، مفاهیمی همچون بدن مندی، خاطره و اتمسفر را برجسته می سازد. هدف پژوهش حاضر، مطالعه ی تطبیقی اندیشه های سه معمار برجسته ی معاصر—پیتر زومتور، یوهانی پالاسما و استیون هال—در زمینه ی «پدیدارشناسی مکان» است. پرسش اصلی این است که چگونه هر یک از آنان، با اتکا به مولفه هایی نظیر نور، سکوت، زمان زیسته و خاطره، برداشتی متمایز از مکان ارائه می کند و چه وجوه اشتراکی در تفسیرشان از فضا وجود دارد؟ در این راستا، ابتدا با مرور مبانی نظری پدیدارشناسی مکان (بر پایه ی آرای هوسرل، هایدگر، مرلوپونتی و باشلار)، چارچوبی برای تبیین مفهوم مکان به مثابه پدیده ای ادراکی-حسی ارائه می شود. سپس، با روش مطالعه ی کیفی-تفسیری و تحلیل محتوای منابع مکتوب و نمونه های طراحی، مولفه های اصلی هر رویکرد استخراج و در یک مقایسه ی تطبیقی، نقاط اشتراک و افتراق آنان روشن می گردد. نتایج نشان می دهد که با وجود تمایز در سبک و فرم، هر سه معمار، معماری را رویدادی وجودشناختی می بینند که با مشارکت فعال حواس و احضار خاطره در بطن فضا معنا می یابد. زومتور بر تجربه ی سکوت و حس حضور در ترکیب با مصالح تاکید داشته و پالاسما بر لامسه و نقد نگاه صرفا بصری پافشاری می کند؛ درحالی که هال، با طرح «پارالاکس» و نور، فضا را پدیده ای پویا و چندلایه معرفی می نماید. این یافته ها بیانگر آن است که رهیافت پدیدارشناسی مکان در آثار این سه معمار، فراتر از فرم یا عملکرد، بر کیفیت حضور، عمق ادراک و پیوند بدن مند انسان با محیط متمرکز است.

کلیدواژه ها:

پدیدارشناسی ، کیفیت مکان ، پیتر زومتور ، یوهانی پالاسما ، استیون هال