چارچوب اصلاح ساختار حکمرانی آب (مطالعه موردی: دشت فردوس)

بحران آب در دشت فردوس طی دهه های اخیر به عنوان یکی از چالش های اساسی توسعه پایدار در این منطقه شناخته می شود. رشد تقاضا، ضعف در هماهنگی نهادی و نبود سازوکارهای شفاف و پاسخگو، از عوامل اصلی تشدید بحران آب به شمار می آیند. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و بهره گیری از مولفه های حکمرانی سازگار، چارچوبی اصلاحی برای مدیریت و حکمرانی منابع آب ارائه می دهد. چارچوب پیشنهادی بر اصولی همچون مشارکت مستقیم ذی نفعان در فرایند تصمیم گیری، استقرار نظام های ترکیبی پاداش و جریمه برای ارتقاء رعایت قوانین، شفافیت نهادی از طریق سامانه های دیجیتال، پاسخگویی چندسطحی و مدیریت مبتنی بر داده های به روز استوار است. یافته ها نشان می دهد استقرار چنین چارچوبی می تواند ضمن بازسازی اعتماد میان دولت و بهره برداران، زمینه را برای مصرف پایدار منابع آبی و کاهش تخلفات فراهم سازد. افزون بر این، استفاده از رویکرد حکمرانی سازگار امکان انعطاف پذیری نهادی در مواجهه با تغییرات محیطی و اجتماعی را افزایش می دهد و ظرفیت یادگیری مستمر در مدیریت منابع را تقویت می کند. چارچوب پیشنهادی قابلیت تعمیم به سایر دشت های بحرانی کشور را دارد و می تواند مبنایی برای بازطراحی سیاست های کلان حکمرانی آب قرار گیرد. نتایج پژوهش نشان می دهد توجه همزمان به اصول علمی حکمرانی و ظرفیت های اجتماعی محلی، شرط اصلی موفقیت در دستیابی به مدیریت پایدار منابع آب است.

کلیدواژه ها:

حکمرانی سازگار ، حکمرانی سنتی ، چارچوب مفهومی حکمرانی منابع طبیعی ، مدیریت منابع آب ، مشارکت ذی نفعان