بررسی نقش مربی پرورشی در پیشگیری از رفتارهای پرخطر در مدارس متوسطه

دوره ی نوجوانی یکی از حساس ترین و بحرانی ترین مراحل رشد انسان است که در آن فرد در معرض تغییرات عمیق جسمانی، شناختی، هیجانی و اجتماعی قرار می گیرد. این تحولات، در صورت نبود هدایت و حمایت مناسب، می تواند زمینه ساز بروز رفتارهای پرخطر شود؛ رفتارهایی همچون مصرف سیگار و مواد مخدر، خشونت، پرخاشگری، ترک تحصیل، فرار از منزل، روابط ناسالم، و حتی اقدام به خودآزاری. این نوع رفتارها نه تنها سلامت جسمی و روانی نوجوان را تهدید می کنند، بلکه کارکرد تربیتی و اجتماعی مدرسه را نیز با چالش جدی مواجه می سازند. از این رو، نظام آموزش و پرورش در پی آن است که از طریق اجرای برنامه های تربیتی و فرهنگی، سازوکارهای پیشگیری موثر را در محیط مدرسه نهادینه کند.در این میان، مربیان پرورشی به عنوان نیروهای متخصص در حوزه تربیت اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی، نقش محوری در هدایت دانش آموزان دارند. آن ها می توانند با شناسایی عوامل خطر، آموزش مهارت های زندگی، ایجاد فضای امن و صمیمی در مدرسه، و تعامل سازنده با خانواده ها و مشاوران، در کاهش و پیشگیری از بروز رفتارهای پرخطر نقش آفرینی کنند.هدف پژوهش حاضر، بررسی دقیق نقش مربی پرورشی در پیشگیری از رفتارهای پرخطر در مدارس متوسطه است. این پژوهش از نوع کاربردی و با رویکرد ترکیبی (کمی و کیفی) انجام شد. در بخش کمی، جامعه آماری شامل ۱۵۰ دانش آموز و ۲۰ مربی پرورشی از مدارس متوسطه بود که داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته گردآوری و با روش های آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شد. در بخش کیفی، با ۱۰ مربی پرورشی و ۵ مدیر مصاحبه های نیمه ساختاریافته صورت گرفت تا تجربه های آنان در زمینه پیشگیری از رفتارهای پرخطر استخراج شود.نتایج پژوهش نشان داد که مربیان پرورشی از طریق محورهایی چون آموزش مهارت های زندگی، ایجاد تعلق به مدرسه، ترویج ارزش های اخلاقی و دینی، و برقراری ارتباط موثر با دانش آموزان نقش بسیار مهمی در پیشگیری از رفتارهای پرخطر ایفا می کنند. با این حال، چالش هایی همچون کمبود آموزش های تخصصی، نبود حمایت کافی از سوی مدیران مدارس، و حجم زیاد وظایف اداری، از میزان اثربخشی این نقش کاسته است.در مجموع، یافته ها حاکی از آن است که تقویت جایگاه مربی پرورشی در ساختار مدرسه و فراهم کردن آموزش های حرفه ای برای آنان، می تواند به طور مستقیم به کاهش بروز رفتارهای پرخطر و ارتقای سلامت روانی دانش آموزان منجر شود. بر اساس نتایج این پژوهش، پیشنهاد می شود سیاست گذاران آموزشی با بازنگری در شرح وظایف مربیان پرورشی و تامین حمایت های لازم، از ظرفیت این نیروهای تربیتی در جهت پیشگیری موثرتر بهره مند شوند.

کلیدواژه ها:

مربی پرورشی ، رفتارهای پرخطر ، مدارس متوسطه ، پیشگیری ، سلامت روان ، آموزش و پرورش