بررسی اثر استرس شغلی و کیفیت خواب بر عملکرد عملیاتی آتش نشانان شهر مشهد

شغل آتش نشانی به دلیل ماهیت پرخطر و استرس زای خود، یکی از مشاغلی است که کارکنان آن همواره در معرض فشارهای روانی و جسمانی قرار دارند. در چنین شرایطی، سلامت روانی و کیفیت خواب به عنوان دو عامل اساسی در حفظ عملکرد موثر کارکنان نقش تعیین کننده ای ایفا می کنند. در واقع، استرس های شغلی مزمن می توانند باعث کاهش کیفیت خواب و در نتیجه افت عملکرد شغلی افراد شوند. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین استرس شغلی، کیفیت خواب و عملکرد شغلی در میان آتش نشانان شهر مشهد انجام شده است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه آتش نشانان شاغل در ایستگاه های آتش نشانی شهر مشهد در سال ۱۴۰۴ بود که از میان آن ها، ۲۰۰ نفر با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه ۲۶ و آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چندگانه استفاده گردید. نتایج توصیفی نشان داد میانگین استرس شغلی در سطح متوسط، کیفیت خواب نیز در سطح متوسط، و عملکرد شغلی در حد نسبتا مطلوب قرار دارد. یافته های استنباطی بیانگر وجود رابطه منفی و معنادار بین استرس شغلی و کیفیت خواب (r = -۰.۵۲, p < ۰.۰۱) و نیز بین استرس شغلی و عملکرد شغلی (r = -۰.۴۷, p < ۰.۰۱) بود. همچنین بین کیفیت خواب و عملکرد شغلی رابطه مثبت و معنادار مشاهده شد (r = ۰.۵۸, p < ۰.۰۱). نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که استرس شغلی و کیفیت خواب به صورت هم زمان حدود ۴۵ درصد از واریانس عملکرد شغلی را تبیین می کنند؛ به طوری که کیفیت خواب نقش قوی تری در پیش بینی عملکرد نسبت به استرس شغلی دارد. بر اساس نتایج به دست آمده می توان نتیجه گرفت که استرس شغلی بالا موجب کاهش کیفیت خواب و عملکرد شغلی آتش نشانان می شود، در حالی که خواب باکیفیت تر می تواند عملکرد آنان را بهبود بخشد و اثرات منفی استرس را تا حدی تعدیل کند. از این رو، توجه به راهکارهای کاهش استرس، بهبود شرایط کاری و ارتقای بهداشت خواب در بین آتش نشانان می تواند به ارتقای سلامت روانی، افزایش بهره وری و کیفیت خدمات ایمنی شهری منجر شود.

کلیدواژه ها:

استرس شغلی ، کیفیت خواب ، عملکرد شغلی ، آتش نشانان ، سلامت روان.