کاربرد روش های زیست فناوری در بهنژادی و تولید رقم های بوم سازگار

تولید غذای کافی و سالم همواره یکی از دشواری های مهم در هر کشوری به شمار می آید. پیشرفت های سده گذشته و کنونی در زیست فناوری به پژوهشگران علوم کشاورزی امکان داده است که از یک سو، در گیاهان زراعی رقم های سازگار با محیط زیست و پرمحصول تولید کنند و از سوی دیگر، با شناخت فراورده های ژنی سودمند در موجودهای مختلف و چیرگی بر چگونگی کنش ژن ها و یاخته ها در گیاهان، ابزار لازم برای انتقال ژن های سودمند به این رقم ها را فراهم کنند. در نتیجه، ابزار اجتناب ناپذیری در بهنژادی به وجود آمده است که گیاهان متحمل تر در برابر تنش های زیوا و نازیوا با محصول بیشتر تولید شوند. در حال حاضر، استفاده از این راهبرد در کمینه کردن اثر سم های شیمیایی در آلوده سازی محیط زیست و غذا سودمند تشخیص داده شده است. از این رو، با وجود چالش های مهم علمی و اجتماعی در تمام زمینه های زیست فناوری، مقاله حاضر، نخست مرور اندکی دارد بر پیشرفت های زیست فناورانه اولیه مانند استفاده از جهش زایی در بهنژادی که کاربرد آن از نیمه اول سده بیستم شروع شده است. سپس، کاربردهای روش های مهندسی ژنتیک تشریح می شوند و در پایان، روش های مولکولی جدیدتر مانند فناوری کریسپر۴-کاس ۹ که در تخریب یا ایجاد جهش هدفمند، تصحیح یا تنظیم بیان ژن در رقم های زراعی و باغبانی کاربردی است، واکاوی خواهند شد. سودمندی ها و کاستی های هر کدام از این روش ها در متن مقاله بحث شده اند. از مهمترین سودمندی های جهش زایی، افزایش تنوع ژنتیکی، از روش های مهندسی ژنتیک، افزودن ژن های سودمند و کاهش زمان بهنژادی رقم ها و از روش کریسپر، تغییر یا تصحیح ژنگان۵ با هزینه کمتر را می توان نام برد. به هر حال، این روش ها محدودیت هایی نیز دارند که به ترتیب می توان به احتمال بی ثباتی ژنگانی و زمان بر بودن، حذف نشدن ژن های گزینشگر و گزارشگر باکتریایی و فرار تراژن و محدودشدن کریسپر به یاخته های بدنی اشاره کرد.

کلیدواژه ها:

ژنتیک مستقیم ، ژنتیک معکوس ، مهندسی ژنتیک ، ویرایش ژنگانی